Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie: Obowiązujące przepisy i Procedura "NIEBIESKIE KARTY" (z perspektywy pracowników ochrony zdrowia)

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Art. 572

§ 1. Każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy.

§ 2. obowiązek wymieniony w § 1 ciąży przede wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sądach, prokuratorach, notariuszach, komornikach, organach samorządu i administracji rządowej, organach policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi.

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO

Art. 304

§ 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. 

§ 2. instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

BEZPŁATNA POMOC

Z USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE

Art. 3. 1. osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie:

1. poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego;

2. interwencji kryzysowej i wsparcia;

3. ochrony przed dalszym krzywdzeniem, przez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej;

4. zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie;

5. badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydania zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie;

6. zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, która nie ma tytułu prawnego do zajmowanego wspólnie ze sprawcą przemocy lokalu, pomocy w uzyskaniu mieszkania.

AKTY WYKONAWCZE

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 r. w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie (wzór zaświadczenia w załącznikach, str. 17)

Na podstawie art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z 2009 r. Nr 206, poz. 1589 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146 i Nr 125, poz. 842) zarządza się, co następuje:

§ 1. Ustala się wzór zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie, stanowiący załącznik do rozporządzenia. § 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. (Minister Zdrowia: E. Kopacz)

2. Procedura Niebieskie Karty

Do 2011 roku procedura Niebieskie Karty funkcjonowała w dwóch instytucjach w policji i pomocy społecznej. Zgodnie z zapisami Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w Rodzinie promującymi współpracę służb i instytucji na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie do wszczynania procedury Niebieskie Karty upoważniono oprócz policji i pomocy społecznej pracowników trzech kolejnych instytucji, w tym ochrony zdrowia.

Art. 9d. 2. (ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie) procedura Niebieskie Karty obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie.

Warto zwrócić uwagę, że pracownik ochrony zdrowia mogący rozpocząć procedurę Niebieskie Karty nie musi mieć pewności czy w przypadku konkretnego pacjenta można mówić o doświadczaniu przemocy w rodzinie. procedura Niebieskie Karty ma służyć wyjaśnieniu sytuacji w życiu konkretnej osoby i jej rodziny i zweryfikowaniu podejrzenia, do czego ustawowo jest powołany m.in. pracownik ochrony zdrowia mając na uwadze zdrowie i życie pacjenta.

Art. 9d. 4 i 5

4. Wszczęcie procedury Niebieskie Karty następuje przez wypełnienie formularza Niebieska Karta w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.

5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia procedurę Niebieskie Karty oraz wzory formularzy Niebieska Karta wypełnianych przez przedstawicieli podmiotów realizujących procedurę Niebieskie Karty, mając na względzie skuteczność działań wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie i dobro tych osób.

Dnia 13 września 20111 roku weszło w życie Rozporządzenie Rady Ministrów z w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz.U. nr 209, poz. 1245) – tekst rozporządzenia oraz wzory formularzy Niebieskiej Karty w załącznikach.

Poniżej został przedstawiony przebieg procedury Niebieskie Karty:

Karta A – wypełniana przy interwencji. przed wejściem w życie rozporządzenia z dnia 13.09.2011 roku interwencję (polegającą na wszczęciu procedury Niebieskie Karty) jak wyżej wspomniano uruchamiali pracownicy policji i pomocy społecznej. Skutkowało to najczęściej tym, że na przedstawicielach tychże instytucji spoczywał ciężar zweryfikowania sytuacji w konkretnej rodzinie i udzielenia właściwej pomocy. obecnie pracownicy: policji, pomocy społecznej (komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, oświaty i ochrony zdrowia pracują w ramach lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, który później zostanie opisany szczegółowo. Z uwagi na możliwość rozpoczynania procedury przez przedstawicieli 5 instytucji formularz Karty a jest rozbudowany i znajdują się w nim części (i-XV; XVii i XiX-XXi) wspólne dla wszystkich przedstawicieli instytucji wymienionych w art. 9d ust.2. Są też części adresowane do specyficznych, zawodowych kompetencji (w przypadku pracowników ochrony zdrowia np. część XViii).

§ 7. 1. (z rozporządzenia z dnia 13.09.2011 roku). przekazanie wypełnionego formularza Niebieska Karta — A do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego następuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury.

Jeśli pracownik ochrony zdrowia nie zna dokładnego adresu lokalnego zespołu interdyscyplinarnego wystarczy, że skontaktuje się z miejscowym właściwym dla miejsca zamieszkania pacjenta ośrodkiem pomocy społecznej, który najczęściej jest siedzibą również zespołu interdyscyplinarnego.

Karta B – przekazywana dorosłej osobie pokrzywdzonej. Ważne, by oprócz treści prawnych, zawartych w Karcie, pacjent otrzymał konkretną informację, do jakiego miejsca w pobliżu może się udać po pomoc specjalistyczną. to wymaga od pracownika ochrony zdrowia wiedzy na temat funkcjonujących na terenie jego działalności instytucji zajmujących się pomocą osobom doświadczającym przemocy, co pozwala m.in. czuć się częścią lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W innym przypadku można posiłkować się bazą teleadresową specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie http://www.mpips.gov.pl/przemoc-w-rodzinie/baza-teleadresowa/ lub wyszukiwarką na stronie ogólnopolskiego pogotowia dla ofiar przemocy w Rodzinie

Niebieska linia instytutu psychologii Zdrowia ptp http://www.niebieskalinia.pl/pomoc

Karta C – wypełniana przez członków Zespołu interdyscyplinarnego lub Grupy Roboczej (skład Zespołu interdyscyplinarnego i Grupy Roboczej zostaną opisane później) w trakcie spotkania z osobą pokrzywdzoną (lub jako plan pomocy). pracownik ochrony zdrowia może być zaproszony do składu grupy roboczej, zwłaszcza, jeśli jest osobą, która rozpoczęła procedurę wypełniając kartę a. Uczestnicząc w grupie roboczej osoba taka może uzupełnić opis sytuacji osoby wobec, której istnieje podejrzenie, że doświadcza przemocy o inne informacje (jeśli takie posiada) niezawarte w Karcie a. Może to dotyczyć takich sytuacji, kiedy pacjent przed posiedzeniem grupy roboczej ponownie pojawił się w placówce ochrony zdrowia (z kolejnymi urazami lub podczas kolejnej wizyty uzupełnił posiadany przez pracownika ochrony zdrowia wywiad). obecność pracownika ochrony zdrowia w spotkaniu grupy roboczej z osobą wobec, której istnie podejrzenie, że doświadcza przemocy w rodzinie, może mieć istotne znaczenie jeszcze z innego powodów. Jednym z nich mogą być szczególne kompetencje pracownika ochrony zdrowia do nawiązania kontaktu z pacjentem i stworzenia bezpiecznej atmosfery podczas spotkania. innym to poczucie bezpieczeństwa pacjenta, które zostało zapoczątkowane podczas wizyty w placówce ochrony zdrowia sprzyjające ujawnieniu problemu i pozyskaniu pacjenta do realizacji planu nakreślonego przez członków grupy roboczej. Wydaje się ważne by członkowie grupy roboczej podczas spotkania przede wszystkim skoncentrowali się na kontakcie z osobą wobec, której istnieje podejrzenie, że doświadcza przemocy w rodzinie, a nie na wypełnianiu formularza Karty C.

Karta D – wypełniana przez członków Zespołu interdyscyplinarnego/ Grupy Roboczej w trakcie spotkania z osobą stosująca przemoc. Dla pracownika ochrony zdrowia jak i dla niektórych członków grupy roboczej spotkanie z osobą, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc, może być kolejnym. Może to dotyczyć wcześniej wspomnianej okoliczności towarzyszenia ofi erze w placówce ochrony zdrowia. Również i podczas tego spotkania warto podkreślić, że celem samym w sobie nie jest wypełnienie formularza Karty D, ale kontakt osobowy mający na celu rozpoznanie problemu przemocy w rodzinie, a w przypadku jego występowania, pozyskanie sprawcy do udziału w realizacji planu pomocy rodzinie. Sprzyjać temu będzie postawa nieoceniająca osobę, ale jej zachowanie.

ZAKOŃCZENIE PROCEDURY NIEBIESKIE KARTY

1. Zakończenie procedury następuje w przypadku:

1) ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy albo 2) rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.

2. Zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu podpisanego przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, który powinien zawierać:

– dane dotyczące osób, wobec których realizowana była procedura; – datę rozpoczęcia i zakończenia procedury; – opis podjętych działań w ramach procedury.

3. O zakończeniu procedury powiadamia się podmioty uczestniczące w procedurze po jej zakończeniu.

Inne z kategorii

Niebieska Linia nadal pomaga osobom z Ukrainy

17.01.2023

Zapraszamy do zapoznania się z filmem informującym o działaniach Niebieskiej Linii dla osób z Ukrainy.

...

czytaj dalej

Świadek w postępowaniu karnym

20.02.2024

Osoby pokrzywdzone przestępstwem często potrzebują wsparcia specjalistycznego,...

czytaj dalej