POWSTANIE FUNDUSZ POMOCY OSOBOM POKRZYWDZONYM ORAZ POMOCY POSTPENITENCJARNEJ

Aktualności

04.02.2010

Przypomnijmy, że nawiązki sądowe to grzywny (wynoszące do 100 tysięcy złotych), orzekane przez sąd za umyślne przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu i przeciwko środowisku i wpłacane na rzecz uprawnionych organizacji społecznych. Na prowadzonej przez Ministra Sprawiedliwości liście uprawnionych podmiotów znajdują się 784 organizacje.

W uzasadnieniu do projektu uchwalonej nowelizacji wskazywano, że obowiązujące do tej pory zasady wydatkowania pieniędzy pochodzących z nawiązek nie gwarantowały w pełni realizacji zasad przejrzystości i jawności dysponowania tego rodzaju środkami publicznymi. Nierzadko też dochodziło do rozmaitych nadużyć na tym tle: pieniądze nie zawsze wydawano zgodnie z prawem i na określone w przepisach cele. Nie było żadnych mechanizmów umożliwiających weryfikację wiarygodności organizacji ubiegających się o wpisanie na listę podmiotów uprawnionych do korzystania z nawiązek. Większość z tych organizacji nie wywiązywała się też z obowiązków sprawozdawczych. Podmioty, które wykreślano z wykazu uprawnionych z powodu ujawnionych nieprawidłowości, mogły – o ile spełniały wymogi formalne – ponownie zostać wpisane na listę i dalej korzystać ze środków pochodzących z nawiązek. Jak wskazują projektodawcy, setki organizacji, na rzecz których zasądzane są nawiązki, otrzymywały tylko drobne kwoty, co uniemożliwiało im podejmowanie poważniejszych działań w oparciu o to źródło finansowania. Obowiązujące do tej pory przepisy dotyczące wydawania środków pochodzących z nawiązek były też bardzo restrykcyjne; można je było przeznaczać tylko na cele bezpośrednio związane z ochroną zdrowia, ochroną środowiska, udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych i ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem. Aby umożliwić korzystającym z nawiązek organizacjom realizację innych istotnych społecznie działań, konieczne było poluzowanie rygorów dotyczących wydatkowania pieniędzy z nawiązek.

Na mocy uchwalonej ustawy zostanie utworzony Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Penitencjarnej (w formie państwowego funduszu celowego, którego dysponentem będzie Minister Sprawiedliwości). Przychodami funduszu będą środki pochodzące m. in. z orzeczonych przez sądy nawiązek i świadczeń pieniężnych, potrąceń w wysokości 20% wynagrodzenia przysługującego za pracę zatrudnionych skazanych oraz spadków, zapisów, darowizn, zbiórek i innych źródeł. Środki funduszu będą przeznaczane m. in. na pomoc ofiarom przestępstw oraz ich rodzinom, udzielaną przez jednostki niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje i inne organizacje oraz instytucje. Ze środków zgromadzonych na funduszu finansowana będzie również pomoc osobom zwalnianym z zakładów karnych i aresztów śledczych (oraz ich rodzinom), świadczona przez kuratorów sądowych i Służbę Więzienną oraz organizacje pozarządowe. Powierzanie organizacjom zadań realizowanych ze środków funduszu będzie się odbywać w drodze otwartego konkursu ofert. Przyznawanie środków na realizację tych zadań będzie następowało na podstawie umowy z wyłonionymi w konkursie podmiotami.

Nowo utworzony fundusz ma umożliwić zbudowanie w Polsce efektywnego systemu pomocy ofiarom przestępstw oraz byłym skazanym, bazującego przede wszystkim na działalności organizacji pozarządowych. Jak przekonują projektodawcy, funkcjonujące w ten sposób systemy okazały się bardzo skuteczne w innych krajach europejskich.

Uchwalona nowelizacja została przekazana do Senatu. Większość jej przepisów ma wejść w życie z dniem 1 lipca 2011 roku.

Anna Krajewska

Źródło: Instytut Spraw Publicznych, za www.ngo.pl