Artykuł wstępny (Niebieska Linia nr 2 / 2010)

Szczegóły

Renata Durda

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Kolejny raz wracamy na łamach "Niebieskiej Linii" do problemu krzywdzenia osób starszych. Niestety, nadal bardziej pochylamy się nad zrozumieniem tego zjawiska niż nad jego rozwiązaniem. Z żalem myślę, że w ciągu ostatnich 10 lat "przespaliśmy" w Polsce ten problem. Może dlatego, że wciąż wierzymy, że starość dotyczy wszystkich tylko nie nas? Może dlatego, że kolejnym etapem po starości jest już tylko śmierć, której tak bardzo chcemy uniknąć?

Pierwszy przełom w tej sprawie jest - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej rozpoczęło ten rok kampanią przeciwko przemocy wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Województwa (np. kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie) powoli zaczynają wdrażać ten temat do swoich regionalnych działań, zachęcając także powiaty i gminy do lokalnych inicjatyw. Miasto Wrocław już w ubiegłym roku rozpoczęło Wrocławską Kampanię Przeciwdziałania Przemocy wobec Osób Starszych (plakat znajdziecie Państwo na ostatniej stronie tego numeru). I jeśli nawet gdzieniegdzie skończy się to tylko konferencją czy okolicznościową "akademią", to i tak dobrze, bo temat choć na chwilę przedostanie się do świadomości społecznej.

Pod koniec 2009 roku Instytut Psychologii PAN zrealizował na zlecenie MPiPS badanie "Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych". Badacze podjęli próbę określenia skali i form zjawiska, ale także jakości wrażliwości społecznej na przemoc (z podziałem na województwa, co może być dla Państwa szczególnie ciekawe, bo regiony kraju różnią się dosyć znacznie). Z podsumowania danych dotyczących postaw wobec stosowania przemocy wobec osób starszych wyłania się dosyć zaskakujący obraz:

• wskaźniki obojętności na przemoc wobec osób starszych są nieco większe wśród mężczyzn niż wśród kobiet;
• osoby z wyższym wykształceniem są wyraźnie mniej obojętne na przemoc;
• mniej obojętne są też osoby żyjące w tzw. wolnych związkach;
• bardziej obojętne na przemoc okazują się osoby mające liczne rodziny;
• bardziej obojętne są osoby osiągające najniższe dochody;
• mieszkańcy większych miast (od 50 do 200 tys. mieszkańców) są mniej obojętni na przemoc wobec osób starszych.

Warto się nad tym szkicem społecznej wrażliwości zastanowić.

Podejmując różne działania, pamiętajmy też o przyjętym w 2002 roku w Madrycie przez kraje członkowskie ONZ (a więc Polskę też) Wspólnym Planie Działań na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji osób starszych (United Nation International Plan of Action). Podkreślano w nim m.in.:

• Brak reakcji w przypadku rozpoznania przemocy wobec osób starszych jest często spowodowany brakiem odpowiednich narzędzi prawnych.
• Zapobieganie przemocy wobec osób starszych wymaga zaangażowania wielu środowisk społecznych.
• Pracownicy służby zdrowia odgrywają zasadniczą rolę w reagowaniu na przemoc wobec osób starszych - choć, paradoksalnie, to oni najczęściej nie rozpoznają tych przypadków.
• Kluczowe znaczenie ma edukacja i informacja za pośrednictwem mediów (przełamywanie tabu i obalanie stereotypów w stosunku do osób starszych).

Mam nadzieję, że ten numer "Niebieskiej Linii" do przełamywania wspomnianych barier się przyczyni.

Życzę pożytecznej lektury
Renata Durda

PS. W tym numerze rozpoczynamy także dyskusję nad nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Prace nad nią nadal toczą się w Sejmie, ale w projekcie podano 1 lipca 2010 roku jako datę wejścia w życie. Mam nadzieję, że uda się ją utrzymać.