Co mówią dzieci o krzywdzeniu dzieci?

Szczegóły

Monika Sajkowska

Niebieska Linia nr 3 / 2000

Pierwszym etapem programu badawczego "Krzywdzenie dzieci w Polsce" Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego i Fundacji Dzieci Niczyje były realizowane w latach 1998-1999 badania na próbie 250 dzieci - uczniów VI klas warszawskich szkół podstawowych.

Celem prowadzonych badań było uzyskanie informacji na temat skali zjawisk określanych wspólnym terminem "krzywdzenie dzieci". Zgodnie z przyjętymi ustaleniami interesowały nas 4 główne kategorie złego traktowania dzieci przez dorosłych - krzywdzenie fizyczne, emocjonalne, wykorzystywanie seksualne dzieci oraz ich zaniedbywanie.

Jednym ze źródeł informacji o skali i charakterze zachowań rodziców i innych dorosłych, które można zaliczyć do powyższych kategorii, mogą być deklaracje samych dzieci. Ze względu na drażliwość tematu badania przeprowadzono metodą anonimowej ankiety audytoryjnej. Z tegoż powodu nie zdecydowaliśmy się na szczegółowe wypytywanie dzieci wprost o ich doświadczenia związane z byciem ofiarą przemocy lub wykorzystania.

Wyróżniliśmy 14 typowych sytuacji krzywdzenia dzieci, w tym: częste stosowanie kar fizycznych za drobne przewinienia i bicie dziecka powodujące urazy ciała.

Wszystkie sytuacje przedstawiliśmy w formie sytuacji przytrafiających się dzieciom o określonych imionach i prosiliśmy badanych o ustosunkowanie się do każdej z nich z trzech punktów widzenia. Po pierwsze, zadawaliśmy badanym dzieciom pytanie o skalę zjawiska, które przedstawia ta sytuacja, to znaczy jak wielu dzieciom w Polsce, zdaniem badanych, zdarza się to, co zdarzyło się jej bohaterowi. Pytaliśmy również, czy i ile znają w swoim otoczeniu dzieci będących w sytuacji podobnej do sytuacji bohatera scenki. W końcu pytaliśmy, na ile własna sytuacja rodzinna badanego zbliżona jest do sytuacji naszego bohatera.

Częste stosowanie przez rodziców kar fizycznych obrazowała sytuacja Magdy.

Magda często dostaje w skórę od rodziców nawet za drobne przewinienia.

Poważne bicie dziecka, którego efektem są urazy ciała, ukazywała sytuacja, której bohaterem był Grzesiek.

Grzesiek dostał od ojca takie lanie, że miał sińce i zdrapania na ciele.

Opinie dzieci na temat powszechności opisywanych w tych scenkach zachowań rodziców były spolaryzowane. Blisko jedna czwarta badanych dzieci (przypadek Magdy 24%, Grześka - 28%) sądziła, iż z takimi zachowaniami spotyka się połowa bądź więcej dzieci w Polsce. Ponad jedna trzecia (odpowiednio 35% i 37%) uznawała, iż opisane sytuacje dotyczą niewielu dzieci (35% i 37%). 16% badanych uważało, iż bicie dzieci, którego efektem są urazy ciała, prawie się nie zdarza, 21% podobnie oceniło częstość sytuacji częstego bicia dzieci nawet za drobne przewinienia.

Jak wiele przypadków stosowania przemocy wobec dzieci spotykają badani w swoim najbliższym otoczeniu? Jak wielu mają znajomych, którzy są traktowani jak Magda lub jak Grzesiek? Jak pokazują poniższe wykresy, najwyższe i identyczne w obu opisanych przypadkach są odsetki uczniów twierdzących, iż nikogo takiego nie znają (67,2%). Blisko 20% zna jedną taką osobę, a około 10% kilka osób w sytuacji podobnej do bohaterów obu historyjek.

Zdecydowana większość dzieci pytanych o przeżycia podobne do opisanych deklaruje, iż nigdy ich nie doświadczyła. Jednocześnie jednak 14% badanych przyznaje, iż zdarzyło im się dostać w domu lanie, efektem którego były urazy ciała; w tym blisko 5% zdarzyło się to kilkakrotnie.

Blisko 3% dzieci uznaje, że ich sytuacja jest bardzo podobna do sytuacji Magdy, która jest przez rodziców bita nawet za drobne przewinienia. Następne 9% ma poczucie, iż ich sytuacja w rodzinie jest podobna.

Kilkanaście procent dwunastolatków doświadczyło lub doświadcza dotkliwych form przemocy w rodzinie, ponad 30% zna w swoim środowisku dzieci poważnie bite przez rodziców, blisko jedna czwarta uważa, iż co najmniej połowa dzieci w Polsce doświadcza przemocy w rodzinie.

M.S.

• « poprz.
• nast. »