Możliwości ograniczenia kontaktu sprawcy z ofiarą przemocy w rodzinie
Aktualności
Niebieska Linia 6/2012
Z przypadkami przestępstwa przemocy w rodzinie przedstawiciele organów ścigania spotykają się od wielu lat, jednakże postrzeganie tego zjawiska zarówno przez przedstawicieli organów ścigania, jak i przez specjalistów pracujących z ofiarami i sprawcami przemocy w rodzinie na przestrzeni lat zdecydowanie ewoluowało. Początkiem uznania, że przemoc w rodzinie jest zjawiskiem szkodliwym społecznie było wprowadzenie do polskiego systemu prawnego ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie1. Ustawa ta wprowadziła wiele przepisów, które miały pomóc w jak najlepszym zabezpieczeniu zdrowia i życia ofiar przemocy w rodzinie. Z czasem okazało się jednak, że przepisy te są zbyt ogólne, a specjaliści - w tym przedstawiciele policji, prokuratury i wydziałów karnych sądów - traktują stosowanie tej ustawy jak kreatywne stosowanie prawa". Konieczna okazała się nowelizacja, która została dokonana ustawą z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw2. W preambule tej ustawy czyny związane z przemocą w rodzinie zostały uznane za zachowania naruszające prawa człowieka. Nowelizacja ta wprowadziła wiele możliwości odseparowania sprawcy przemocy od członków rodziny, którzy tej przemocy doświadczają. Dokonując pewnego rodzaju zestawienia obecnie wprowadzonych środków oraz wcześniej obowiązujących, można dokonać ich klasyfikacji na środki stosowane w prawie karnym, prawie cywilnym, oraz postępowaniu karnym, wykonawczym.
Środki przewidziane przez prawo karne
Na etapie postępowania sądowego wszystkie rodzaje orzeczeń (a więc kara grzywny, kara ograniczenia wolności czy kara pozbawienia wolności) mogą być orzeczone z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Przy karach bezwzględnych sądy mogą orzec środki karne, natomiast przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary - środki probacyjne. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny3 zawiera zarówno środki karne służące ogólnym celom postępowania karnego, jak i takie, których wprowadzenie ma na celu ochronę ofiar przemocy w rodzinie przed dalszymi atakami ze strony sprawcy. Do środków karnych orzekanych wobec sprawców przemocy w rodzinie zaliczyć należy przede wszystkim:
• obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
• nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
• obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
• nawiązkę.
Zakaz zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu może być orzeczony na okres od jednego roku do 15 lat. Zgodnie z art. 41 a. § 1 k.k. sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu lub nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego oraz w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej. Obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się na policję lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu. Sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu na zawsze w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych powyżej. Orzekając zakaz zbliżania się do określonych osób, sąd wskazuje odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować4. Zgodnie z art. 244 k.k. kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu albo nie wykonuje zarządzenia sądu o ogłoszeniu orzeczenia w sposób w nim przewidziany, podlega karze pozbawienia wolności do lat 35. Nakładając na sprawcę przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa sposób kontaktu sprawcy z pokrzywdzonym6.
Jeżeli sprawca przemocy w rodzinie jest osobą uzależnioną zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu. W każdym jednak przypadku sąd może zobowiązać skazanego do poddania się oddziaływaniom terapeutycznym, do uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, a także do powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób7. Nakładając na sprawcę przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym8.
Kolejnym, nowym przepisem, którego zadaniem jest ochrona ofiar przemocy w rodzinie jest art. 75 § la k.k. wprowadzony ustawą z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z tym przepisem sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej, zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby, rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej, zamieszkujących wspólnie ze sprawcą9. Jest to specjalna, szybka procedura, skutkująca osadzeniem sprawcy przemocy, stosowana w sytuacji, gdy narusza on warunki probacyjne. Procedura ta zakłada złożenie przez kuratora sądowego wniosku o zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności bądź o odwołanie warunkowego zwolnienia. Następnie ma miejsce zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie skazanego na termin posiedzenia. Postanowienie wydane przez sąd podlega wykonaniu z chwilą jego wydania. Ta obligatoryjna podstawa zarządzenia wykonania kary odnosi się jedynie do osób, które zostały skazane za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej, zamieszkującej wspólnie ze sprawcą.
W doktrynie i orzecznictwie pojawiły się wątpliwości odnośnie do zgodności art. 75 § 1 k.k. z zasadą równości wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji. Wątpliwości te opierały się na tezie o istotnym podobieństwie między kategoriami podmiotów objętych dyspozycją art. 75 § 1 k.k., przewidującego podstawy obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary i art. 75 § 2 k.k., przewidującego podstawy fakultatywnego zarządzenia wykonania kary. Kwestionuje również przyjęcie przez ustawodawcę w art. 75 § 1k.k. formalnego kryterium podobieństwa przestępstw jako przesłanki obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary. Po wnikliwym zbadaniu sprawy Trybunał Konstytucyjny wskazał, że niewątpliwie są istotne różnice między przesłankami zastosowania art. 75 § 1 i art. 75 § 2 k.k. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego10 podmioty, w stosunku do których sąd zarządza obligatoryjne i fakultatywne wykonanie kary, dzielą następujące cechy:
• umyślność przestępstwa, wskazana w art. 75 § 1 k.k., podczas gdy art. 75 § 2 k.k. obejmuje swym zakresem także przestępstwa nieumyślne;
• warunek podobieństwa przestępstwa umyślnego do wcześniej popełnionego, niewystępujący w art. 75 § 2 k.k.;
• prawomocne skazanie na karę pozbawienia wolności w drugim wyroku jako konieczna przesłanka zastosowania art. 75 § 1 k.k., podczas gdy na gruncie art. 75 § 2 k.k. przesłanką zastosowania tej podstawy zarządzenia wykonania kary nie musi w ogóle być popełnienie przestępstwa, lecz rażące naruszenie porządku prawnego", które wcale nie musi być czynem karalnym. Przedstawione odmienności decydują o braku tożsamości obydwu grup podmiotów określonych w art. 75 § 1 oraz art. 75 § 2 k.k., w związku z czym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 75 § 1 k.k. jest zgodny z zasadą równości wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji11.
Środki przewidziane w postępowaniu karnym
Niewątpliwie w sytuacji przestępstwa przemocy w rodzinie celowe i zasadne jest odseparowanie sprawcy tego przestępstwa od osoby poszkodowanej. W przeciwnym wypadku bardzo często ma miejsce odmawianie składania zeznań przez ofiary przemocy w rodzinie - w szczególności z obawy o własne zdrowie i życie. W takich sytuacjach słuszne jest zastosowanie środków zapobiegawczych. Przesłonką uzasadniającą stosowanie środków zapobiegawczych jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania karnego (art. 249 k.p.k.). Wyjątkowo można też stosowaćśrodki zapobiegawcze wtedy, gdy zachodzi obawa popełnienia przez podejrzanego nowego ciężkiego przestępstwa. Powyższe dwie przesłanki mogą występować razem, choć najczęściej występują oddzielnie. Przez zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania karnego rozumieć należy zagwarantowanie jego przebiegu zgodnie z regułami i porządkiem ustalonym przez Kodeks postępowania karnego. Zakłócenia tego porządku należy traktować jako zagrożenie dla porządku tego postępowania i jego celów. Zachowanie podejrzanego powodujące jednocześnie zagrożenie dla prawidłowego toku postępowania i stanowiące podstawę stosowania środków zapobiegawczych, musi być nacechowane złą wolą.
Najbardziej dolegliwym, izolacyjnym środkiem zabezpieczającym jest tymczasowe aresztowanie. Bez względu na stadium postępowania tymczasowe aresztowanie stosowane jest przez sąd (zgodnie z art. 250 § 1 k.p.k.). Ustawa określa względne i bezwzględne zasady stosowania tymczasowego aresztowania (art. 257 i 259 k.p.k.), a także zasady postępowania z aresztowanym, jego mieniem i osobami pozostającymi pod jego pieczą (art. 260, 261 i 262 k.p.k.). Ponadto Kodeks postępowania karnego ogranicza stosowanie tymczasowego aresztowania w czasie (art. 263 k.p.k.). Stosując tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym, sąd rejonowy oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż trzy miesiące (art. 263 § 1 k.p.k.). Łączny czas stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może być dłuższy niż 2 lata12.
Najistotniejszym i najbardziej oczekiwanym środkiem zapobiegawczym jest art. 275a k.p.k. wprowadzony dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z tym przepisem, tytułem środka zapobiegawczego, można nakazaćoskarżonemu o przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej opuszczenie lokalu mieszkalnego zajmowanego Wspólnie z pokrzywdzonym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. W postępowaniu przygotowawczym, przewidziany środek stosuje się na wniosek policji albo z urzędu. Jeżeli wobec oskarżonego, zatrzymanego na podstawie art. 244 § 1a lub 1b, zachodzą podstawy do zastosowania środka zapobiegawczego przewidzianego w § 1, policja niezwłocznie, nie później niż przed upływem 24 godzin od chwili zatrzymania, występuje z wnioskiem do prokuratora o zastosowanie tego środka zapobiegawczego; wniosek powinien być rozpoznany przed upływem 48 godzin od chwili zatrzymania oskarżonego. Takie rozwiązanie stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Jeżeli nie ustały przesłanki jego stosowania sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy, na wniosek prokuratora, może przedłużyć jego stosowanie na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące. Wydając postanowienie o nakazie opuszczenia przez oskarżonego lokalu mieszkalnego można, na wniosek oskarżonego, wskazać mu miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe. Placówkami wskazanymi do umieszczenia oskarżonego nie mogą być placówki pobytu ofiar przemocy w rodzinie13. Należy podkreślić, że środek o podobnym charakterze był w przeszłości przewidziany w art. 14 (obecnie uchylony). Nie był to jednak odrębny rodzaj środka zapobiegawczego, ale swoisty dodatkowy obowiązek przy dozorze policji. Obecnie podobna regulacja, tj. tzw. warunkowy dozór policji, przewidziana jest w art. 275 § 3. Orzeczenie nakazu opuszczenia mieszkania (zarówno jako środka zapobiegawczego, karnego, jak i probacyjnego) jest niezależne od kwestii zameldowania. Możliwa jest zatem sytuacja, w której sprawca, będący jedynym właścicielem lokalu, będzie musiał go na pewien czas opuścić. Pamiętać jednak należy o czasowości takiego rozwiązania14.
W tym miejscu należy wspomnieć także o wprowadzeniu art. 244 § la i lb k.p.k. Zgodnie z tymi przepisami policjanci mają prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi. Policja zatrzymuje osobę podejrzaną, jeśli przestępstwo, o którym mowa powyżej, zostało popełnione przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa, że osoba ta ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi15. Tylko zatrzymanie na podstawie tego przepisu jest podstawą do zastosowania środka zapobiegawczego w postaci nakazania sprawcy opuszczenia mieszkania stosownie do art. 275a k.p.k.
W celu usprawnienia pracy policji dodany został także art. 15a do Ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r., zgodnie z którym funkcjonariusz policji ma prawo zatrzymania sprawców przemocy w rodzinie stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego w trybie określonym w art. 1516.
Środki przewidziane w prawie karnym wykonawczym
Na gruncie prawa karnego wykonawczego również wprowadzone zostały środki służące lepszemu zabezpieczeniu ofiar przemocy w rodzinie. Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw wprowadziła w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy następujące zmiany17:
• zgodnie z art. 1 60 § 1 a sąd penitencjarny odwołuje warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony, skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej, zamieszkujących wspólnie ze sprawcą, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej, zamieszkujących wspólnie ze sprawcą18.
• zgodnie z art. 181 a w przypadku orzeczenia obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do określonych osób, nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, sąd przesyła odpis wyroku jednostce Policji, a także odpowiedniemu organowi administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, właściwemu dla miejsca pobytu skazanego. Nadzór nad wykonywaniem obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do określonych osób, nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu powierzony został zawodowemu kuratorowi sądowemu. Natomiast do rozpatrzenia wyżej wymienionych spraw właściwy jest sąd rejonowy, w którego okręgu ustalono miejsce pobytu skazanego19.
Środki przewidziane na gruncie prawa cywilnego
Regulacje prawa cywilnego także zawierają możliwości odseparowania sprawcy przemocy w rodzinie od osoby pokrzywdzonej. Podstawowe rozwiązanie wprowadzone zostało w art. 11 a Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania. Rozpoznanie sprawy następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 1 7 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.) o postępowaniu nieprocesowym. Postanowienie zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która powinna odbyć się w terminie jednego miesiąca od dnia wpływu wniosku. Staje się ono wykonalne z chwilą ogłoszenia i może być zmienione lub uchylone w razie zmiany okoliczności. Do wykonania obowiązku orzeczonego na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu służącego zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika20. W przypadku wydania takiego orzeczenia w pierwszej kolejności komornik wzywa dłużnika do dobrowolnego wykonania tego obowiązku w wyznaczonym terminie21. Do dnia 17 listopada 2011 r. obowiązywał przepis, zgodnie z którym przy wykonywaniu obowiązku opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika na podstawie tytułu wykonawczego, z którego nie wynika prawo dłużnika do lokalu socjalnego lub zamiennego, komornik ma obowiązek usunąć dłużnika do innego lokalu lub pomieszczenia, do którego dłużnikowi przysługuje tytuł prawny i w którym może zamieszkać. Jeżeli dłużnikowi nie przysługuje taki tytuł prawny, komornik wstrzymuje się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina właściwa ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu, na wniosek komornika, wskaże dłużnikowi tymczasowe pomieszczenie, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy. Po upływie tego terminu komornik usunie dłużnika do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsca noclegowe wskazanej przez gminę właściwą ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Usuwając dłużnika do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsca noclegowe, komornik powiadomi właściwą gminę o potrzebie zapewnienia dłużnikowi tymczasowego pomieszczenia. Komornik nie może wstrzymać się z dokonaniem czynności, jeżeli wierzyciel lub dłużnik albo osoba trzecia wskaże pomieszczenie odpowiadające wymogom tymczasowego pomieszczenia22.
Wyżej opisana procedura wynikająca z art. 1046 § 4 k.p.c. została uznana za niezgodną z art. 2 Konstytucji i zasadą prawidłowej legislacji (która to zasada wynika z art. 2 Konstytucji), a także za niezgodną z art. 45 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Co więcej, w zakresie, w jakim dotyczy wykonania obowiązku opróżnienia lokalu mieszkalnego orzeczonego wyrokiem sądowym z powodu znęcania się nad rodziną, przepis ten został uznany za niezgodny także z art. 71 ust. 1 Konstytucji23. Procedura ta była nie tylko sprzeczna z Konstytucją, ale także w praktyce zazwyczaj niewykonalna dla ofiar przemocy w rodzinie z powodu trudności w poniesieniu kosztów związanych z wykonaniem orzeczenia sądu, a także z powodu braku możliwości wyegzekwowania lokali tymczasowych z zasobów mieszkaniowych gminy. Podkreślić jednak należy, że gmina ponosi wobec właściciela lokalu mieszkalnego odpowiedzialność na podstawie arł. 417 § 1 k.c. za szkodę powstałą w okresie obowiązywania art. 1046 § 4 k.p.c. (w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw Dz.U. 2004 r. Nr 111 poz. 1804) na skutek zaniechania wskazania, na wezwanie komornika, tymczasowego pomieszczenia dla dłużnika mającego obowiązek opuszczenia, opróżnienia i wydania tego lokalu24 (tak orzekł Sąd Najwyższy w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 13 grudnia 2011 r.).
Obecnie kwestie związane z zagadnieniem pomieszczeń tymczasowych zostały określone w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego25. Zgodnie z art. 25a ustawy gmina tworzy zasób tymczasowych pomieszczeń, które przeznacza się na wynajem. Umowę najmu tymczasowego pomieszczenia zawiera się na czas oznaczony, nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 6 miesięcy26. Umowę najmu tymczasowego pomieszczenia zawiera się z osobą, wobec której wszczęto egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego, w którym orzeczono obowiązek opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, bez prawa do lokalu socjalnego lub zamiennego, z zastrzeżeniem, że prawo do tymczasowego pomieszczenia nie przysługuje dłużnikowi, jeżeli:
• z tytułu wykonawczego wynika, że nakazanie opróżnienia lokalu zostało orzeczone z powodu stosowania przemocy w rodzinie lub z powodu rażącego lub uporczywego wykraczania przeciwko porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania czyniącego uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, albo że dłużnik dokonał zajęcia opróżnionego lokalu bez tytułu prawnego;
• dłużnik został zobowiązany do opróżnienia lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego, której zawarcie zostało zgłoszone zgodnie z art. 19b ust. 1;
• dłużnik został zobowiązany do opróżnienia tymczasowego pomieszczenia27.
Wprowadzone zmiany znacznie uprościły procedurę przymusowego wyegzekwowania postanowienia sądu o nakazie opuszczenia mieszkania, ale także wyroków eksmisyjnych orzekanych wobec sprawców przemocy w rodzinie. Należy jednak pamiętać, że żaden z przedstawionych powyżej środków (poza eksmisją) nie jest środkiem o charakterze trwałym. W przypadku wystąpienia przemocy w rodzinie niezbędne jest opracowanie szczegółowego planu pomocy rodzinie zgodnie z obowiązującą procedurąNiebieskich Kart" i szukanie zasobów osób doświadczających przemocy tak, aby udzielania im pomoc była skuteczna, profesjonalna i kompleksowa.
Agnieszka Olszewska - prawniczka w Ogólnopolskim Pogotowiu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia" IPZ, koordynatorka Ośrodka Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem w Warszawie.
Przypisy
1 Dz.U. 2005 nr 1 80 poz. 1 493 z późn. zm.
2Dz.U. 2010 nr 125 poz. 842.
3 Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.
4 Art. 41 a. § 1 k.k.
5 Art. 244 k.k.
6 Art. 67 § 3zd. 2 k.k.
7 Art. 72 § 1 k.k.
8 Art. 72 § 1a k.k.
9 Art. 75 § 1a k.k.
10 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 kwietnia 2011 r. P 6/2010, Krakowskie Zeszyty Sądowe 2011/4 poz. 3.
11 Tamże.
12 E. Samborski, Zarys metodyki pracy prokuratora , LexisNexis, Warszawa 2009.
13 Art. 275s k.p.k.
14 C. Kąkol, Nakaz opuszczenia lokalu, Rzeczpospolita z Dnia 15.01.2011 roku.
15 Art. 244 k.p.k.
16 Ustawa z dnia 6 kwietnia 1 990 r. o Policji, Dz.U. Nr 43 z 2007
roku, poz. 277 z późn. zm.
17 Dz.U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.
18 Art. 160 § la k.k.w.
19 Art. 181 a k.k.w.
20 Art. 1 la Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie(Dz.U. z 2005 r. Nr 1 80, poz. 1 493 z późn. zm.)
21 Art. 1046 § 1 k.p.c.
22 Art. 1046 §4 i 5 k.p.c.
23 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 listopada 2010 r., Sygn. Akt K 19/06.
24 Uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 13 grudnia 2011 r. III CZP 48/2011.
25 Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst pierwotny: Dz.U. 2001 r. Nr 71 poz. 733, tekst jednolity: Dz.U. 2005 r. Nr 31 poz. 266).
26 Art. 24 Ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy.
27 Art. 25 c i d Ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy.
Inne z kategorii
Nowe logo i nazwa – przyszedł czas na zmiany!
27.04.2024
Niemal 30 lat istnienia, setki osób zaangażowanych w działalność i tysiące tych, którym udało...
czytaj dalej
Zostań KONSULTANTEM(-TKĄ) na czacie w całodobowej Poradni On-Line 116sos.pl
29.05.2024
REKRUTACJA ZOSTAŁA ZAKOŃCZONA
Niebieska...
czytaj dalej