Przemoc domowa w Austrii

Niebieska Linia nr 2 / 2006

Przemoc domowa jest jednym z najczęstszych rodzajów pogwałcenia praw człowieka na świecie.Artykuł ten prezentuje przegląd głównych tematów i problemów występujących w tej sferze w Austrii

Badania pokazują, że kobiety i dzieci są największą grupą wśród ofiar przemocy domowej. Ale mężczyźni również doznają przemocy, lecz kwestia ta nie jest podnoszona i publicznie dyskutowana przez profesjonalistów w Austrii. Ogółem w Europie, w tym również w Austrii, dziesięć do dwudziestu procent wszystkich kobiet żyjących w bliskich związkach z mężczyznami oraz ich dzieci doświadcza złego traktowania. Prawie w każdym przypadku przemocy domowej to kobiety i dzieci są ofiarami, a mężczyźni sprawcami. Liczba nie odnotowanych przypadków jest wciąż bardzo duża, dotyczy zwłaszcza mężczyzn ofiar przemocy, ale także kobiet i dzieci. Z powodu strachu i/lub uczucia wstydu wiele osób niechętnie opowiada o maltretowaniu ich przez osobę bliską. Dziewięćdziesiąt procent odnotowanych przypadków agresji i znęcania się ma miejsce w najbliższym środowisku społecznym ofiary. Przemoc domowa nie jest już tylko sprawą prywatną, ale również problemem politycznym i publicznym.

Sytuacja prawna

Austriackie przepisy umożliwiające ochronę przed przemocą domową weszły w życie w 1997 roku w postaci ustawy o przeciwdziałaniu przemocy. Niektóre jej artykuły zostały w ciągu ostatnich lat znowelizowane. Najważniejsze zapisy tego aktu prawnego to: jeśli ktokolwiek napastuje seksualnie lub słownie i stanowi nieuchronne zagrożenie dla innych, lub stosuje przemoc fizyczną, wtedy policja ma obowiązek usunąć taką osobę z domu i najbliższego otoczenia oraz zakazać jej powrotu. Zakaz powrotu obejmuje początkowo 10 dni i może być przedłużony do 20. Odpowiednie władze mogą skierować osobę pokrzywdzoną do centrum interwencji kryzysowej, które oficjalnie zajmuje się ochroną przed przemocą.

W przypadku wydania zakazu zbliżania się sprawcy do miejsca przebywania ofiary, centrum interwencji kryzysowej w rejonie jej zamieszkania ma obowiązek skontaktowania się z osobą pokrzywdzoną. Takie centra udzielają również bezpłatnych porad i wsparcia podczas procesów sądowych.

Poradnictwo i zapobieganie

W Austrii jest wiele organizacji pozarządowych niosących pomoc kobietom i dzieciom ofiarom przemocy w rodzinie. Są to schroniska, ośrodki interwencji kryzysowej, telefoniczne linie pomocowe dla kobiet i poradnictwo e-mailowe, centra ochrony praw dziecka oraz inne organizacje działające na rzecz dzieci. Wiele z nich działa także na polu prewencji. Oprócz tego działają organizacje wspomagające wyłącznie mężczyzn - zarówno sprawców, jak i ofiary.

Pierwsze w Austrii schronisko dla kobiet zostało otwarte w Wiedniu w 1978 roku. W 2005 roku było ich 28 (Austria ma niecałe 7 mln mieszkańców). Świadczą one kompleksową pomoc, opiekę i chronią kobiety i dzieci doznające przemocy. Ośrodki te udzielają pomocy medycznej, prawnej oraz psychologicznej i socjalnej.

Powstały także organizacje parasolowe, które szczególnie zajmują się oddziaływaniem na decyzje polityków, koordynacją działań sieci ośrodków oraz krajową i międzynarodową współpracą. Przykładem takiej organizacji jest Information Centre Against Violence (Centrum Informacji przeciwko Przemocy). Jego działania obejmują głównie zapobieganie przemocy wobec kobiet i dzieci oraz przemocy w rodzinie. Pogotowie Centrum udziela różnych informacji osobom zainteresowanym problematyką przemocy (ofiarom, świadkom, sąsiadom, dziennikarzom, uczniom, studentom, nauczycielom, instytucjom, politykom itp.). Inne zadania Centrum dotyczą sfery public relations, do której należą współpraca między ośrodkami, prowadzenie szkoleń i działalności edukacyjnej, poszukiwanie i rozwój nowych strategii działania oraz rozwijanie międzynarodowej współpracy między podobnymi instytucjami.

"Austriacka sieć schronisk dla prześladowanych kobiet" jest związkiem kobiet pracujących w niezależnych schroniskach dla kobiet ofiar przemocy. Koordynatorem sieci jest biuro WAVE, które mieści się w Wiedniu. WAVE (Women Against Violence Europe - Kobiety w Europie przeciwko Przemocy) jest europejską siecią kobiecych organizacji pozarządowych działających na rzecz walki z przemocą wobec kobiet i dzieci (miejsca schronienia dla kobiet, ośrodki pomocy psychologicznej, gorące linie SOS, organizacje skupiające się na zapobieganiu i szkoleniu itp.).

Sytuacja obecna

Mimo zaangażowania się państwa w działania na rzecz przeciwdziałania przemocy istnieją ciągle obszary, które należałoby usprawnić. Wielkim problemem jest przemoc domowa wśród uchodźców i obcokrajowców oczekujących na azyl. Kobiety wywodzące się z takiego środowiska są często zależne od swoich mężów, bo austriackie prawo nakazuje wydalenie osoby pochodzącej z innego kraju, która dopuściła się aktu przemocy. Żony nie mogą same pozostać w kraju, ponieważ ich pozwolenie na pobyt jest wspólne z mężem. Co więcej, są uzależnione od niego finansowo i kulturowo. Aby pomóc tym kobietom, w wielu schroniskach dostępne są materiały informacyjne w różnych językach.

Rozwiązywanie problemów przemocy domowej wymaga współpracy interdyscyplinarnej. Kiedy ustawa o przeciwdziałaniu przemocy uprawomocniła się, należało zadbać o odpowiednie przeszkolenie przedstawicieli różnych służb. Szkolenia prowadzone były przez pracowników "Austriackiej sieci schronisk dla prześladowanych kobiet" i stały się częścią najważniejszego i stałego programu edukacyjnego w prawodawstwie austriackim. Jednak wiele ofiar przemocy odczuwa brak przygotowania psychologicznego i znajomości specyfiki problemów społecznych wśród pracowników administracji publicznej. Policja, sędziowie i inne osoby mające kontakt z ludźmi cierpiącymi z powodu przemocy domowej, ciągle mają zbyt małą wiedzę, aby skutecznie pomagać ofiarom.

Austria nie nadąża jeszcze w niektórych aspektach za prawem Unii Europejskiej. Dotyczy to m.in. ochrony ofiar, prawa do wsparcia psychologicznego w trakcie postępowania sądowego i prawa do korzystania z poradnictwa (zwłaszcza przez ofiary przemocy seksualnej). Kwestie te nie są w ogóle przedmiotem uregulowań prawnych.

Aktualnie powszechnie dyskutowanym tematem jest stalking (prześladowanie, śledzenie), który oznacza, że ktoś w agresywny sposób atakuje osobistą przestrzeń drugiej osoby, powodując tym jej strach i niepokój, ale faktycznie nie dokonuje żadnego konkretnego czynu. Obecnie w Austrii takie działania nie są prawnie karane, ale odpowiednie przepisy są już w przygotowaniu. Poza tymi tematami jest jeszcze dużo do zrobienia, np. w dziedzinie rozpowszechniania informacji dla ofiar przemocy domowej, szczególnie na terenach wiejskich, oraz ogólnego podnoszenia świadomości wśród społeczeństwa. Stare powiedzenie, że "jeden klaps dla dyscypliny nikomu nie zaszkodzi", musi bezpowrotnie odejść w zapomnienie.

W ciągu ostatnich lat fundusze i środki finansowe na schroniska dla kobiet i centra interwencji kryzysowej w Austrii zostały niestety drastycznie ograniczone, czego konsekwencją jest walka o utrzymanie się niektórych organizacji, a w skrajnych przypadkach nawet zaprzestanie działalności.

tłum. Joanna Piłat

Inne z kategorii

Procedura Niebieskie Karty

19.02.2024

W 2023 roku procedura "Niebieskie Karty" została wzbogacona o kilka nowych elementów.

 

...

czytaj dalej

Daniel Przygoda powołany do  Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej

09.01.2024

Z dumą informujemy, że nasz prawnik Daniel Przygoda został powołany do  Zespołu Monitorującego do...

czytaj dalej