Rodzinne Centra w Ameryce ? przykład dobrej praktyki
Aktualności
Niebieska Linia nr 2 / 2008
W październiku 2003 roku prezydent Stanów Zjednoczonych George W. Bush ogłosił Prezydencką Inicjatywę w sprawie Utworzenia Centrów Informacji Prawnej ds. Rodziny (ang. President?s Family Justice Center Initiative). Na ten cel przeznaczono z środków centralnych 20 mln dolarów. Program ma za zadanie stworzenie specjalistycznych ośrodków (działających na zasadzie załatw wszystko w jednym miejscu ? ang. one stop shop), które w sposób kompleksowy zajęłyby się rozwiązywaniem problemów ofiar przemocy w rodzinie i ich dzieci.
Model
działania tych ośrodków wzorowany jest na systemie pomocy ofiarom przemocy domowej przyjętym w Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny w San Diego (www.familyjusticecenter.org). Placówka ta uznawana jest za krajowy oraz międzynarodowy wzorzec skutecznego udzielania całościowej pomocy ofiarom. W ciągu ostatnich 15 lat Centrum w San Diego przyczyniło się lokalnie m.in. do zmniejszenia liczby zabójstw wynikających z przemocy domowej aż o 95%.
Od 2004 roku w rejonach miejskich, wiejskich oraz podmiejskich Stanów Zjednoczonych otwartych zostało 15 tego typu ośrodków. W lutym 2007 roku Departament Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych (ang. United States Department of Justice) zobowiązał się do przeznaczenia dodatkowych 3 mln dolarów na sfinansowanie nowego Centrum w Nowym Orleanie. Znaczenie modelu Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny zostało dodatkowo potwierdzone przez Kongres, który przyznał im statut działań celowych (ang. purpose area) w ramach uchwalonej w 2005 roku ustawy dotyczącej zwalczania przemocy w stosunku do kobiet (ang. Violence Against Women Act ? VAWA).
Idea Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny wiąże się ze stworzeniem w jednym miejscu efektywnego mechanizmu pomocy ofiarom przemocy. Połączenie w jednym miejscu funkcji, które były rozproszone między wiele instytucji, tworzy dogodne warunki do zapewnienia ochrony praw ofiar. Zdaniem Mary Beth Buchanan, p.o. Dyrektora Urzędu Zwalczającego Przemoc wobec Kobiet, ?Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny w swej istocie jest pomysłem, która ma na celu zwiększenie możliwości społeczności lokalnej w zakresie świadczenia pomocy ofiarom i ich dzieciom poprzez udostępnienie różnorodnych, kulturowo skutecznych środków. Takie podejście, o ile zostanie w sposób właściwy przeniesione na działania praktyczne, powinno zapewnić efektywną pomoc dla tych, którzy jej potrzebują?.
Model Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny został uznany za system dobrej praktyki w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej. Udokumentowane i opublikowane wyniki wskazują na: zmniejszenie liczby zabójstw, zwiększenie bezpieczeństwa ofiar, zwiększenie niezależności ofiar, zmniejszenie poczucia strachu, zmniejszenie ilości wycofywanych oskarżeń przez ofiary, zwiększenie sprawności osób udzielających pomocy, zwiększenie odpowiedzialności sądowej sprawców oraz istotny wzrost poparcia społecznego dla działań pomocowych na rzecz ofiar przemocy w rodzinie i ich dzieci.
Model Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny nie jest przeznaczony do funkcjonowania w społecznościach, w których w zwalczanie przemocy w rodzinie nie angażowały się dotychczas inne agencje rządowe. Nie rekomenduje się również jego stosowania, jeśli poszczególne instytucje ochrony porządku publicznego nie stosowały wcześniej w swojej współpracy z organizacjami społecznymi zwalczającymi przemoc w rodzinie w danej społeczności systemu wczesnej interwencji, zwiększonej odpowiedzialności sprawcy oraz zapewnienia bezpieczeństwa ofiarom przemocy.
Pozytywne działania
Z danych zebranych w trakcie wdrażania Prezydenckiej Inicjatywy w sprawie Utworzenia Centrów Informacji Prawnej ds. Rodziny można wyszczególnić następujące dobre praktyki:
- Zapewnienie w jednym miejscy wielozakresowej, multidyscyplinarnej pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie i ich dzieci wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa i dostępu do pomocy.
Model Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny przewiduje umieszczenie w jednym ośrodku: przedstawicieli organów ochrony porządku publicznego (policja, prokuratura), kuratorów, adwokatów wojskowych (o ile będzie to zasadne), doradców prawnych, personel będący w stanie udzielić pomocy medycznej, przedstawicieli organizacji społecznych. Godne poparcia i mile widziane jest również zaangażowanie się innych partnerów w pomoc ofiarom, na przykład Programów Kapłańskich (ang. Chaplain?s Program).
2. Zwiększenie odpowiedzialności sprawcy poprzez wprowadzenie w Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny polityki obowiązkowego zatrzymania/aresztu.
Obecność w każdym Centrum przedstawicieli policji lub prokuratury podkreśla znaczenie aresztu, oskarżenia oraz długoterminowej odpowiedzialności sprawcy przemocy domowej.
3. Polityka zatrzymania/egzekwowania odpowiedzialności sprawcy za popełnione czyny zmniejsza rewiktymizację ofiary.
Każde Centrum powinno wykazać swoje dotychczasowe doświadczenie w stosunku do problemu podwójnego aresztowania (ang. dual arrest) i wzajemnego aresztowania (ang. mutual arrest). Żadna z jurysdykcji nie przewiduje nakładania na ofiarę obowiązku związanego z pokryciem kosztów nakazu ograniczającego w sytuacji, kiedy ofiara nie jest w stanie ich ponieść z uwagi na swoją sytuację majątkową. Podobne zasady obowiązują w stosunku do podwójnego aresztowania wzajemnych nakazów ograniczających, obciążania ofiar kosztami nakazów ograniczających itp.
4. Bezpieczeństwo ofiar/doradców musi być najwyższym priorytetem w Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny. Każde Centrum ma określone procedury działania oraz odpowiednio przygotowany personel zapewniający ofierze ochronę w trakcie interwencji. Wszystkie Centra posiadają procedury gwarantujące pełne bezpieczeństwo swoim pracowników i klientom.
5. Poufność w relacjach z ofiarą jako fundamentalny element działania Centrum.
Wszystkie Centra mają wypracowane procedury zapewniające zachowanie poufności w stosunkach z ofiarą. Żadna organizacja zajmująca się ochroną prawa ofiar, nie powinna być zmuszona do narażenia bezpieczeństwa ofiary lub złamania procedury poufności w sytuacji, kiedy jej pracownicy współpracują z Centrum. Poszczególne organizacje mogą się wymieniać informacjami temat ofiar jedynie w przypadku zgody osób zainteresowanych.
6. Zakaz udzielania pomocy/informacji sprawcom na terenie Centrum.
Centra nie powinny udzielać bezpośredniej pomocy sprawcom. Ich celem jest udzielanie kompleksowej pomocy ofiarom i ich dzieciom. Ewentualna pomoc dla sprawców przemocy domowej może być świadczona poza terenem ośrodków. Ofiary przemocy domowej, które w przeszłości były sprawcami, lub w stosunku do których toczy się postępowanie, powinny być kwalifikowane do pomocy na podstawie indywidualnych kryteriów. Procedury Centrum powinny umożliwić udzielanie osobom nie zakwalifikowanym do pomocy na terenie ośrodka innych form pomocy.
7. Zwiększenie skuteczności działania Centrów poprzez poznanie i odpowiednie wykorzystanie realiów funkcjonowania danej społeczności i jej dotychczasowego doświadczenia w sytuacjach przemocy w rodzinie.
Każde Centrum powinno posiadać informacje na temat dotychczasowych doświadczeń z przemocą w rodzinie w danej społeczności. Odnosi się to do występowania konkretnych rodzajów przemocy, a tym samym konieczności wykorzystania odpowiednio wyspecjalizowanych ekspertów (doradców, funkcjonariuszy policji, prokuratorów, pracowników sądu, pracowników medycznych oraz innych ekspertów z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie). W przypadku braku informacji na ten temat, Centrum powinno zapewnić możliwie wszechstronne wyszkolenie wszystkich partnerów i pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem zapewnienia bezpieczeństwa i pomocy ofiarom oraz zapewnienia dostępności wszelkich środków pomocy w jednym miejscu.
8. Poparcie ze strony lokalnych władz podnosi prestiż Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny. Wszystkie nowo powstałe Centra powinny posiadać silne poparcie lokalnych władz samorządowych. Prezydencka Inicjatywa w sprawie Centrów nie przewiduje bowiem ich bezterminowego finansowania z funduszy federalnych. Dlatego każdy ośrodek powinien dążyć do uzyskania stałego wsparcia finansowego ze strony władz lokalnych.
9. Planowanie strategiczne jest niezbędne do osiągnięcia sukcesu w działaniu Centrum Informacji Prawnej ds. Rodziny. Każde Centrum powinno opracować program strategicznego planowania. Zapewni to prawidłowe utrzymanie oraz rozwój działalności Centrum, umożliwiając również uzyskanie dodatkowych funduszy ze środków lokalnych. Dotychczasowe doświadczenie wskazuje, iż środki finansowe pochodzące z budżetu lokalnego stanowią istotny element funkcjonowania programu w przyszłości. Jednocześnie wykorzystanie środków z podatków lokalnych do finansowania wyspecjalizowanych programów interwencyjnych, potwierdza zaangażowanie lokalnych władz w zwalczanie przejawów przemocy domowej oraz w organizowanie działań prewencyjnych w tym zakresie.
10. Silne i różnorodne wsparcie ze strony społeczności lokalnej zwiększa możliwości niesienia pomocy ofiarom i ich dzieciom. Wszystkie Centra wymagają silnego i różnorodnego wsparcia ze strony społeczności lokalnej. Strategiczne planowanie, w skład którego wchodzi tworzenie dobrego klimatu społecznego dla uzyskania wsparcia w zakresie działań pomocowych ze strony lokalnego samorządu, rządu stanowego, biznesu, związków zawodowych, organizacji społecznych, jak również ośrodków wyznaniowych, zwiększa ilość i rodzaj środków pomocy dostępnych dla ofiar przemocy i ich dzieci w Centrach Informacji Prawnej ds. Rodziny.
Na podstawie materiałów Office on Violence Against Women oprac. Grzegorz Wrona
Inne z kategorii
Daniel Przygoda powołany do Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej
09.01.2024
Z dumą informujemy, że nasz prawnik Daniel Przygoda został powołany do Zespołu Monitorującego do...
czytaj dalej