ŻEBY SĄDY NIE KRZYWDZIŁY DZIECI

Aktualności

26.10.2005

Takie najnowsze dane przedstawił na rozpoczętej wczoraj współorganizowanej przez fundację Dzieci Niczyje i Urząd Miasta Warszawy konferencji "Pomoc Dzieciom - ofiarom przestępstw" ustępujący minister sprawiedliwości Andrzej Kalwas.

Jednokrotne przesłuchanie ofiar przemocy seksualnej jako powinność (zalecenie) dla prokuratur i sądów wprowadzono do kodeksu dopiero w 2003 r. Od sierpnia tego roku przepis zmieniono na kategoryczny "przesłuchuje się tylko raz", z zastrzeżeniem dwóch wyjątków: gdy zażąda tego oskarżony, który w pierwszym przesłuchaniu nie miał obrońcy, lub wyszły na jaw istotne okoliczności wymagające drugiego przesłuchania. Rozszerzono też stosowanie tego przepisu na dzieci do lat 15 - ofiary przemocy domowej.

- Najlepsze przepisy nie są w stanie zastąpić zwykłej ludzkiej wrażliwości i zaplecza w postaci dobrych warunków do przesłuchań: specjalnych pokojów i aparatury do ich rejestracji - mówi sędzia Anna Wesołowska z Łodzi, która wywalczyła powstanie jednego z pierwszych w Polsce tzw. niebieskiego pokoju dla przesłuchań dzieci.

Ale to w łódzkim sądzie zdarzył się w tym roku bodaj najgłośniejszy, skandaliczny przypadek sędziowskiej znieczulicy. Inna sędzia zarządziła konfrontację dziesięcioletniej dziewczynki i 11-letniego chłopca z ich oprawcą - pedofilem, mimo protestów rodziców, na sali rozpraw!

Lidia Mazowiecka z Ministerstwa Sprawiedliwości podaje inny przykład: - Matka dziewczynki z małej miejscowości w sprawie o molestowanie prosiła kogo mogła, by sąd tylko zastosował standard - przesłuchanie w "niebieskim pokoju". Skończyło się na kilku przesłuchaniach dziecka, matka sama musiała organizować kamerę, a sprawa została w końcu zawieszona.

Ofiarami przestępstw seksualnych pada rocznie kilka tysięcy dzieci, przypadków dzieci ofiar przemocy domowej jest według danych policyjnych ok. 35 tys. Monika Czyżewska przeprowadziła badania akt sądowych na warszawskiej Pradze z lat 1999-2003, by sprawdzić, jak takie dzieci były traktowane przez wymiar sprawiedliwości. Wnioski są pesymistyczne: • biegły psycholog towarzyszył dziecku zaledwie na co drugiej rozprawie; • przesłuchanie od razu przez sąd stosowane było okazjonalnie; • prawie w ogóle sędziowie nie korzystali z możliwości wyproszenia oskarżonego z sali lub przeniesienia rozprawy w miejsce neutralne, poza sąd; • o prawa dla swoich dzieci nie walczyli rodzice lub ich opiekunowie. - Dzieci na pewno nie były świadkami specjalnej troski, jak być powinno - podsumowuje Monika Czyżewska.

Okazuje się jednak, że Polska nie odbiega od praktyki w innych krajach. Sarah Allum z jednej z największych brytyjskich organizacji pozarządowych walczących o "ochronę dzieci przed czynami okrutnymi" przedstawiła wczoraj ubiegłoroczne badania 50 dzieci - ofiar przestępstw seksualnych. Jedna czwarta z nich czekała na przesłuchanie w procesie ponad rok (a zdarzyło się, że pod salą rozpraw dziecko czekało 5 godz. i zostało odesłane do domu), 25 proc. dzieci przesłuchiwanych było dwa, trzy razy, połowa nie rozumiała pytań sądu i stron. - Siedmiolatek pięć razy pytany był o odcień koloru zielonego samochodu sprawcy - opowiadała Sarah Allum. Dzieci proszone były o demonstrowanie, gdzie je dotykano. Czuły: wstyd, strach i "że nikt ich nie słucha" - wynika z brytyjskich badań.

Fundacja Dzieci Niczyje rzeczywistość sądową zaczęła zmieniać od środka. Specjalnie przeszkoleni wolontariusze od czerwca uczestniczą w procesach, w których ofiarami są dzieci, jako wskazane przez ich opiekunów osoby zaufania lub w roli tzw. przedstawicieli społecznych. - Wszystkie kwestie proceduralne są w tych procesach starannie przestrzegane - to refleksja Joanny Szcześnia, jednej z koordynatorek programu.

Na przyszły rok planowane jest uruchomienie wspólnie z ministerstwem przełomowego programu - opiekun ofiary. - Wspiera on dziecko i jego rodzinę od strony prawnej i psychologicznej od zgłoszenia przestępstwa aż po zakończenie procesu, a nawet potem, jeżeli jest potrzeba - wyjaśnia Lidia Mazowiecka. Kto byłyby takim opiekunem, czy zostanie on zapisany w systemie prawa - o tym fachowcy dyskutować będą dziś.

Źródło: www.gazeta.pl