Konflikt czy walka

Szczegóły

Sylwia Kluczyńska

Niebieska Linia nr 2 / 2000

Konflikt trudno traktować jako cośwyjątkowego lub sprzecznego z naturą człowieka. Świat bez konfliktów? Czy to możliwe?

Jednak większość z nas obawia siękonfliktów, czuje się wobec nich bezradna, spostrzega je jako zagrożenie.Obawiamy się ich, bo uważamy, że możemy coś stracić, że może boleć. Częstokonflikt z kimś oznacza dla nas rozpętanie wojny - a wtedy rzeczywiście może stać sięgroźny. Na wojnie ktoś zwycięża, ktoś przegrywa. Na wojnie panują zazwyczajniezbyt czyste reguły gry. Dla wygranej można dopuścić się różnych gier,manipulacji - w imięwyższego dobra. Albo TY, albo JA. Jeśli tak widzimy konflikt, to na pewno niemamy szans na pokojowe rozwiązanie problemu, który go wywołał. Będziemy chcieliza wszelką cenę zniszczyć WROGA. A tocząc ten zacięty bój, sami możemy ponieśćróżnego rodzaju straty.

Zanim będzie za późno.

Warto zdać sobie sprawę, co tracimy, gdy zaczynamy traktowaćkonflikt jak wojnę. Niewątpliwie tracimy możliwość poznania drugiej strony orazwyrażenia własnych potrzeb i interesów. Tracimy szansę na budowanie kontaktu zdrugim człowiekiem, opartego na zaufaniu i otwartości. Zaczynamy odczuwaćzłość, rozgoryczenie, mamy poczucie krzywdy. Nasze problemy coraz bardziejprzypierają nas do muru. Zaczynamy żyć w świecie niewypowiedzianych pretensji, żali,fantazji na temat innych ludzi.

Warto zatem w porę zdać sobiesprawę z tego, że to

nie konflikt jest źródłem walki , lecz sposób jegorozstrzygania.

O konflikcie mówimy gdy:

1)    istnieje sytuacjawzajemnie sprzecznych interesów lub przynajmniej strony konfliktu sądzą, żetaka sytuacja występuje;

2)    strony konfliktu(jednostki, grupy społeczne lub organizacje) podejmują działania, których celemjest manifestacja odmiennych dążeń i szkodzenie drugiej stronie, mającezapobiec osiągnięciu przez nią dobra, które jest przedmiotem konfliktu.

Co zazwyczaj dzieje się z nami w czasie konfliktu?

·      Czarno-białe widzenie

Przeciwnikom przypisujemy wyłącznie negatywne cechy izamiary. Myślimy: "on jest zły, nieszczery, nienormalny, nie ma racji,chce mnie skrzywdzić". Natomiast o sobie myślimy tylko w pozytywnychkategoriach : "tylko j a postępuję sprawiedliwie, uczciwie, moralniei cała racja jest po mojej stronie". Czarno-białe spostrzeganiepowoduje, że nasza wrogość rośnie w błyskawicznym tempie, a nasze myślikoncentrują się na tym, jak zgromadzić najwięcej skutecznych środków służącychdo pokonania przeciwnika. Skupiamy się więc na tym, co nas dzieli, a nie natym, co nas łączy.

·      Myślenie życzeniowe

Nasze myślenie rozwija się w kierunku myślenia życzeniowego zdużym udziałem tzw. "chciejstwa", co zmniejsza naszą możliwość dokonywaniaracjonalnej oceny sytuacji. Uparcie trzymamy się własnego zdania i zaciekle gobronimy. Równocześnie nie przyjmujemy do wiadomości żadnych racji czyewentualnych planów i propozycji wysuwanych przez drugą stronę.

·      Unikamy kontaktu, stajemy się wyjątkowo formalni idrażliwi względem partnera. Możemy też prowokować jego impulsywne zachowania.Pilnie śledzimy jego poczynania i wyczekujemy na jego potknięcia i złośliwe jekomentujemy.

·      Wyrażamy niechęć do porozumienia, zawierania kompromisów, odwoływaniasię do neutralnych mediatorów. Nie przestrzegamy wcześniej ustalonych zasadwspółpracy.

·      Podejrzliwość i negatywne uczuciaeskalują.Manifestujemy nieufność i gotowość do zachowań obronnych i ofensywnych względempartnera.

Jak ludzie radzą sobie z konfliktami ?

·       Unikanie konfliktu polega to na niedostrzeganiukonfliktu tak długo, jak tylko jest to możliwe, przeczekiwanie, przekonywaniesiebie i innych, że nic się nie wydarzyło. Taki sposób postępowania jestcharakterystyczny dla osób, którym trudno poradzić sobie z napięciememocjonalnym i frustracją. (Lepiej się w porę wycofać, niż narazić się naniepotrzebne przykrości.)

·       Rezygnacja z dążeń - dostrzega się konflikt, alerezygnuje ze swoich racji, poddaje się bez podjęcia działań, któreuwzględniałyby moje interesy. Postępują tak przede wszystkim osoby nastawionena utrzymanie dobrych stosunków z innymi, choćby za cenę rezygnacji z innychwłasnych interesów. Wolą zrezygnować z własnych celów przed obawą osamotnienia.Uważają, że konflikt jest czymś złym i ma korzenie w ludzkim egoizmie.

·       Podjęcie walki w celu zwyciężenia przeciwnika - człowiek reagujący w taki sposób jakonastępstwa konfliktu oczekuje wygranej lub przegranej i skłonny jest widziećsiebie w roli zwycięzcy; aby osiągnąć ten cel, gotów jest stosować wieleróżnych, czasem podstępnych, metod.

·        Gotowość donegocjacji. Negocjacje to rozmowy, których celem jest osiągnięcie porozumienia,zawarcia transakcji lub rozwiązanie problemu. Porozumienie zostaje zawarte, gdyzaakceptują je obie strony. Przebieg negocjacji oraz treść zawartegoporozumienia zależą wyłącznie od bezpośrednich uczestników. Uważa się, że jest tojeden z bardziej efektywnych stylów reagowania na konflikt. Ludzie, którzyrozwiązują w taki sposób swoje spory, z reguły umacniają swe związki z innymi,potrafią realizować swoje cele i osiągać zadowolenie z własnych działań.

·      Arbitraż - czyli odwoływaniesię do prawodawstwa, do woli wspólnego zwierzchnika, do sądu, autorytetu wdanej dziedzinie, by rozstrzygnął, po czyjej stronie jest racja. Arbitraż jestzazwyczaj rozwiązaniem pozornym, doraźnym. Strona, która nie osiągnęła swoichcelów, uważa, że decyzja ta do niczego jej nie zobowiązuje, bo jest błędna.Takie rozumowanie prowadzi na powrót do rozpętania konfliktu.

·       Poszukiwanie mediatora - trzeciej strony, która mogłaby wspomóc proces rozwiązywaniakonfliktu. W sytuacji, gdy negocjacje nie prowadzą do porozumienia bądź teżnasilenie się konfliktu i wzajemnej niechęci uniemożliwiają jej podjęcie, możnazwrócić się o pomoc do mediatora - osoby niezależnej i bezstronnej. Mediator czuwa nad procesemrozwiązywania konfliktu, zabezpiecza przed jego eskalacją, pomaga stronomzrozumieć uwarunkowania i możliwe konsekwencje konfliktu, a także umożliwiawypracowanie rozwiązania, akceptowanego przez obie strony. Mają one prawo dopodjęcia ostatecznej decyzji co do końcowego porozumienia. Mediacje są uważaneza jedną z bardziej skutecznych metod rozwiązywania konfliktów.

Jak widać, można w bardzo różny sposób radzić sobie z konfliktem.Niektórzy mają tendencje uciekania od niego, inni chętnie angażują się w spór,wypowiadając od razu wojnę, jeszcze inni próbują znaleźć wspólne, zadawalająceobie strony, rozwiązanie. Nie ma jednej, sprawdzonej, recepty postępowania zkonfliktami, choć na pewno można ustalić pewne - bardzo pomocne - zalecenia.Zawsze warto pojawiający się konflikt dokładnie przeanalizować, podzielić naelementy, oddzielić emocje od interesów, starać się zdobyć na pewien dystans,popatrzeć na konflikt "z boku" i uważnie obserwować, co się dzieje. I conajważniejsze - nie bać się szukać w s p ó l n y c h rozwiązań.

Bibliografia

Berne Eric W co grają ludzie?,Warszawa, PWN, 1987.

Chełpa Stanisław, Witkowski Tomasz Psychologiakonfliktów, Warszawa,

UNUS,1999.

Dana Daniel Rozwiązywaniekonfliktów, Warszawa, PWE, 1993.

Dąbrowski Paweł Praktycznateoria negocjacji, Warszawa, "Sorbog", 1991.

Fisher Roger, Ury William Dochodzącdo tak. Negocjowanie bez poddawania się, Warszawa, PWE, 1992.

Gut J., Haman W. Docenićkonflikt. Od walki i manipulacji do współpracy, Warszawa,"Kontrakt",1993.

Nęcki Zbigniew Negocjacjew biznesie, Kraków, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, 1991.

Tyszka T. Konflikty istrategie, Warszawa, Wydawnictwo Naukowo - Techniczne, 1978.

Ury W. Odchodząc od nie.Negocjowanie od konfrontacji do kooperacji, Warszawa, Państwowe WydawnictwoEkonomiczne, 1995.

S.K.

• « poprz.
• nast. »