NIE dla przemocy w mundurze

Aktualności

31.10.2014

Niebieska Linia nr 5/2014

W Areszcie Śledczym w Warszawie-Białołęce odbył się cykl warsztatów pod hasłem Mundur nie chroni przed przemocą" w ramach pilotażowego programu z zakresu profilaktyki przemocy w rodzinach funkcjonariuszy Służby Więziennej. Program jest wspierany przez Dyrektora Biura Kadr i Szkolenia Centralnego Zarządu Służby Więziennej oraz Radę ds. Kobiet Służby Więziennej. Innowacyjny program NIE dla przemocy w mundurze" został wdrożony jako pierwszy w Areszcie Śledczym w Warszawie-Białołęce dzięki współpracy z Ogólnopolskim Pogotowiem dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia" (Instytutu Psychologii Zdrowia PTP).

W naszych rodzinach powinniśmy czuć się bezpiecznie. Dom ma być miejscem, w którym jesteśmy kochani, chronieni, gdzie odzyskujemy siły po ciężkim dniu służby. Jednak dla wielu ludzi ich domy nie są spokojną przystanią, w której chronią się przed stresem życia, ale miejscem niebezpiecznym, gdzie regularnie doznają fizycznego i psychicznego cierpienia.

Przemoc w rodzinie z uwagi na poważne konsekwencje fizyczne, psychiczne, społeczne, rozwojowe i wychowawcze stanowi ogromny problem społeczny. Tragedie rozgrywające się w zaciszu domowym wywierają szczególne piętno na dzieciach. Problem przemocy domowej dotyczy również rodzin służb mundurowych: Policji, Wojska, Służby Więziennej i innych. Przemocy fizycznej i emocjonalnej wobec swoich bliskich dopuszczają się również ci, którzy zobligowani są do ochrony zdrowia, życia i bezpieczeństwa ludzi. Badania amerykańskie pokazują, że w przynajmniej 40% rodzin policjantów dochodzi do przemocy, w porównaniu z 10% rodzin populacji ogólnej. Inne badanie[1] pokazuje, że w rodzinach policjantów dochodzi do przemocy 2 do 4 razy częściej w porównaniu z rodzinami z innych środowisk. W 2012 roku został uruchomiony program przeciwdziałania przemocy w rodzinach policjantów. Jednak zdaniem specjalistów przemoc szczególnie nasilona jest w domach funkcjonariuszy Służby Więziennej, choć niestety służba ta nie została jeszcze objęta badaniem[2]. Jak podaje Renata Durda – Kierowniczka Pogotowia Niebieska Linia" (placówka Instytutu Psychologii Zdrowia PTP), ...wszędzie tam, gdzie charakter pracy związany jest z przemocą (Wojsko, Policja, Służby Więzienne itp.), gdzie ludzie każdego dnia stykają się z przemocą, która wchłania" ich własne normy, łatwo o przenoszenie zachowań do relacji rodzinnych. Dlatego wszystkie badania na pracownikach służb mundurowych pokazują, że mają oni problemy z agresją, stresem, konfliktami rodzinnymi, nieudanymi związkami i relacjami".

Funkcjonariusze Służby Więziennej pracują z niebezpiecznymi i często brutalnymi przestępcami, w napięciu, z bronią, w miejscu odizolowanym. Brakuje nam często możliwości pełnego odreagowania stresu zawodowego i ujawnienia emocji na zewnątrz. Wśród konsekwencji stresującej pracy w SW amerykańskie badania wskazują na krótszą długość życia, wyższe wskaźniki samobójstw oraz znacznie większe ryzyko wystąpienia przemocy domowej. Brak jest niestety analiz dotyczących skali zjawiska czy też systematycznych ewaluacji działań profilaktycznych i przemocowych wobec pracowników SW i ich rodzin. Zjawisko przemocy to poważny problem, który wymaga diagnozy oraz wdrażania działań profilaktycznych i pomocowych zarówno dla sprawców, jak i ofiar przemocy.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia przemocy w rodzinach funkcjonariuszy Służby Więziennej

Zmienne godziny pracy, w tym służba nocna, całodobo-wa, w dni świąteczne, co koliduje z cyklem życia rodzinnego.
Dominujący styl bycia na służbie, który przenosi się na grunt domowy. Małżonkowie funkcjonariuszy skarżą się, że ich partnerzy nie potrafią zostawić swojej pracy i stylu funkcjonowania w niej po wejściu do domu. Muszą mieć ostatnie słowo, nie znoszą sprzeciwu i dyskusji.
Nieujawnianie emocji – wiele żon i mężów funkcjonariu-szy twierdzi, że ich partnerzy nie mówią o swoich emocjach i uczuciach.
Kopiowanie strategii działań wobec przestępców w życiu prywatnym. Partnerzy funkcjonariuszy służb mundurowych skarżą się na stosowanie wobec nich metod depersonalizujących, degradujących i działań brutalnych, co w konsekwencji rujnuje życie rodzinne.
Brak wsparcia społecznego. Otoczenie oczekuje od funk-cjonariusza, że ze wszystkim da sobie radę, a nie dzielenia się swoimi zawodowymi stresami i frustracjami.
Dynamiczny charakter służby, powodujący wzrost wy-magań stawianych podwładnym. Duże tępo pracy oraz szeroki wachlarz obowiązków są przyczyną stresu, który często funkcjonariusze odreagowują na bliskich.
Funkcjonariusze Służby Więziennej zamieszkują często w niedalekiej odległości od siebie. Znają również funkcjonariuszy Policji z pobliskich komisariatów. Sytuacja ta może sprzyjać przekonaniu, że w sytuacji przemocy czują się bezkarni, wspierani przez kolegów z SW i policjantów.
Zjawisko mobbingu występujące w służbach mundurowych.

Rada ds. Kobiet Służby Więziennej

W 2010 roku powstała Rada ds. Kobiet Służby Więziennej, powołana zarządzeniem nr 3/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 4 lutego 2010 roku jako organ doradczy i opiniodawczy Dyrektora Generalnego. Rada ds. Kobiet od początku swojej działalności zajmuje się tematem przemocy domowej, jako jednym z najbardziej istotnych zagadnień dotyczących kobiet i mężczyzn. Głośno mówi się o tym, że przemoc jest obecna w domach funkcjonariuszy, że nie wolno bagatelizować tego zjawiska i trzeba wdrożyć działania przeciwdziałające i pomocowe.

Rada ds. Kobiet Służby Więziennej co roku organizuje ogólnopolskie konferencje dla kobiet służb mundurowych i zaprasza na nie ekspertów, zajmujących się tematem przemocy i działających zawodowo i społecznie na rzecz jej zwalczania.

Podczas konferencji Kobieta w mundurze dla służby, rodziny i siebie" w 2011 roku, Służba jest kobietą" w 2012 roku i Kobiety kobietom w służbie" w 2013 roku, mówiono o źródłach przemocy, możliwościach jej wyeliminowania, pomocy ofiarom i programach pomagających im odnaleźć i wzmacniać pewność siebie.

W trakcie V Kongresu Kobiet przedstawicielki Rady ds. Kobiet współprowadziły jeden z paneli dotyczących przemocy, prezentując autorski program prozdrowotny Być kobietą aktywną". Program ten jest promowany przez Radę jako wspierający kobiety w zakresie pokonywania stereotypów w myśleniu, wzmacnianiu poczucia własnej wartości i pokonywania trudności życiowych oraz zmiany stylu życia.

Jak przeciwdziałać przemocy

W zeszłym roku został wydany poradnik NIE dla przemocy" cz. 1 Przemoc domowa" adresowany do wszystkich kobiet i mężczyzn pracujących lub pełniących służbę w naszej formacji mundurowej, skierowany zarówno do osób będących ofiarami przemocy domowej, jak również do sprawców. Poradnik jest także próbą zainicjowania dyskusji w Służbie Więziennej o problematyce przemocy domowej oraz jest narzędziem, które ma pobudzić decydentów do działania w jej zakresie. Jednak przede wszystkim został stworzony dla tych, którzy wymagają pomocy, ale boją się i wstydzą o nią poprosić.

Dyrektor Biura Prawnego w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej Michał Zoń w swojej przedmowie do poradnika NIE dla przemocy" cz. 1 Przemoc domowa" napisał: O przemocy nie wystarczy jednak wyłącznie pisać i dyskutować. Przemocy należy czynnie przeciwdziałać".

Sytuacja w Służbie Więziennej dotycząca przemocy w rodzinach funkcjonariuszy jest bardzo zaniedbana. W naszym środowisku zawodowym nie rozmawia się na temat problemu przemocy domowej. Przyzwolenie na łamanie prawa poza służbą, w domu rodzinnym, ma zły wpływ na morale ludzi i dyscyplinę na służbie. Jak funkcjonariusze mogę sprawnie pracować, skoro w ich rodzinach źle się dzieje, ich myśli i emocje zaabsorbowane są sprawami pozasłużbowymi. Dlatego program NIE dla przemocy w mundurze" skierowany jest w pierwszej kolejności do kadry zarządzającej Służby Więziennej. Cele programu to m.in.: ukształtowanie właściwej świadomości i wzmocnienie postaw przełożonych służących wsparciu i pomocy osobie, która doświadcza lub jest sprawcą przemocy w rodzinie, wypracowanie zasad pomocy udzielanej ofierze i/lub sprawcy przemocy w rodzinie będącej funkcjonariuszem, przedstawienie oferty pomocy psychologicznej udzielanej przez terapeutów pracujących w Pogotowiu Niebieska Linia" (placówka Instytutu Psychologii Zdrowia PTP) oraz innych placówek pomocowych.

Nie możemy udawać, że problem w naszej formacji nie istnieje. Przemoc domowa to przestępstwo i podlega karze. Dlatego, jeśli przełożeni otrzymują sygnały, że funkcjonariusz może być sprawcą przemocy domowej lub jej ofiarą, muszą podejmować odpowiednie działania. Płk. Anna Osowska-Rembecka, Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej i Przewodnicząca Rady ds. Kobiet Służby Więziennej mówi: taki problem jak przemoc domowa w naszej formacji ma miejsce, nie powinniśmy zarówno ofiar, jak i sprawców przemocy pozostawiać samych sobie. Obowiązkiem szefa jest stanowcza reakcja w takich sytuacjach i udzielenie pomocy. Ciche przyzwolenie na zachowania przemocowe w domu głoszone pod hasłem życie rodzinne moich podwładnych mnie nie interesuje", jest przyzwoleniem na łamanie prawa. Wpływa na sposób wykonywania obowiązków służbowych oraz podejście do pracy z drugim człowiekiem, na czym opiera się praca w Służbie Więziennej".

Warsztaty Mundur nie chroni przed przemocą"

Dzięki przychylności i zgodzie oraz entuzjazmowi pani Dyrektor ppłk. Danuty Augustyniak, udało nam się wspólnie opracować i wdrożyć program antyprzemocowy NIE dla przemocy w mundurze" w Areszcie Śledczym w Warszawie-Białołęce. Pani ppłk. Danuta Augustyniak, Z-ca Dyrektora Aresztu Śledczego w Warszawie–Białołęce, mówi: w mojej wieloletniej karierze zawodowej jako funkcjonariusz SW oraz dyrektor spotykałam się z sytuacjami, kiedy wiedziałam, że w domu rodzinnym funkcjonariuszy dochodzi do przemocy. Wiem z doświadczenia, że takie rozmowy zarówno z funkcjonariuszami, jak i ich rodzinami są niezwykle trudne, temat jest delikatny, często nie wiadomo jak zareagować. Pomyślałam sobie, że taki program mógłby pomóc nie tylko mnie, ale również innym osobom zarządzającym w innych jednostkach i dzięki temu przyczynić się do ograniczenia zjawiska przemocy domowej w rodzinach funkcjoaniruszy. Dlatego całkowicie poparłam ten pomysł, dałam zielone światło do jego realizacji".

Swoją pomoc w realizacji warsztatów w ramach programu zaoferowała Kierowniczka Pogotowia Niebieska Linia" (placówki Instytutu Psychologii Zdrowia PTP) Renata Durda. Warsztaty mają na celu przełożenie praktycznej wiedzy psychologicznej na sprawne zarządzanie ludźmi i pełniejsze rozumienie zjawiska przemocy domowej. Ważne jest również kształtowanie właściwej postawy przełożonych decydujących o sposobie reagowania w sytuacji ujawnienia przemocy w rodzinie funkcjonariuszy SW oraz wypracowanie wśród przełożonych procedury postępowania i środków oddziaływania w przypadku, gdy sprawcą przemocy domowej lub jej ofiarą jest funkcjonariusz SW.

Pani ppłk. Augustyniak przyznała, że z pewną obawą organizowała warsztaty, znając często niechętne podejście uczestników do różnego rodzaju szkoleń, które zazwyczaj traktuje się jako stratę czasu. Jednak jak podkreśliła pani Dyrektor było mi bardzo miło patrzeć na zaangażowanie kolegów oraz ich czynny udział w warsztatach oraz bardzo pozytywne oceny przydatności warsztatów podczas codziennej pracy w jednostce. Podczas warsztatów temat przemocy został przedstawiony w bardzo profesjonalny sposób. Forma warsztatów była bardzo przystępna. Wszytko to pomogło usystematyzować nam wiedzę z zakresu przemocy domowej oraz wypracować sposoby reagowania w sytuacji, gdy jako dyrektorzy czy kierownicy dowiemy się o występowaniu zjawiska przemocy w rodzinach naszych podwładnych. Teraz już wiemy, jak reagować, jak pomóc sprawcy przemocy oraz jak wesprzeć ofiarę".

Działania przeciw przemocy domowej w rodzinach funkcjonariuszy muszą być kontynuowane, wzmacniane i rozwijane. Na szczęście pani płk. Anna Osowska-Rembecka Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Warszawie oraz Przewodnicząca Rady ds. Kobiet Służby Więziennej dostrzega potrzebę takich szkoleń: niezmiernie ważnym byłoby rozszerzenie tego programu na inne okręgowe inspektoraty, prowadzenie warsztatów antyprzemocowych w służbie więziennej, jako stałego elementu edukacyjnego zarówno kadry zarządzającej, jak i funkcjonariuszy niższego szczebla".

ppor. Dorota Alame – psycholożka Aresztu Śledczego w Warszawie-Białołęce.

______________

[1] Więcej na: http://www.niebieskalinia.pl/dla-mediow/media-onas/4196-moc-tak-przemoc-nie-o-przemocy-w-rodzinachpolicyjnych.

[2] Za: M. Pietruszka-Pandey, Przemoc w rodzinach służb mundurowych – sytuacja w Polsce i na świecie, Niebieska Linia" nr 1/2013.

Inne z kategorii

Zostań KONSULTANTEM(-TKĄ) na czacie w całodobowej Poradni On-Line 116sos.pl

19.12.2024

REKRUTACJA ZOSTAŁA ZAKOŃCZONA

Niebieska...

czytaj dalej

Nieoczywiste oznaki cierpienia – jak rozpoznać, że dziecko doznaje przemocy? [PODCAST]

30.06.2024

23.04.2024 o godzinie 18:00 odbył się webinar...