Brytyjski plan na starość
Aktualności
Niebieska Linia 2/2010
W lipcu 2009 roku rząd brytyjski opublikował strategię pn. Budowanie społeczeństwa dla ludzi w każdym wieku"1, która ma przygotować Wielką Brytanię na postępujący proces starzenia się obywateli. Projekt wyznacza kierunek działania zarówno organom publicznym, jak i sektorowi pozarządowemu oraz firmom komercyjnym.
Bez wątpienia społeczeństwo brytyjskie korzysta na starzeniu się populacji - osoby powyżej 50. roku życia to główni dostarczyciele usług opiekuńczych oraz aktywni wolontariusze. Również ekonomia zyskuje na dojrzałych pracownikach, przedsiębiorcach i konsumentach -osoby powyżej 50. roku życia odpowiadają za 80% majątku narodowego oraz za prawie 40% rocznych wydatków konsumpcyjnych2.
Nie można jednak zapominać, że nie wszyscy są przygotowani na długie życie na emeryturze. Oszacowano, że aż 7 min ludzi nie oszczędza na emeryturę3, co dla wielu z nich będzie oznaczać długie lata w skrajnej nędzy (przyjmuje się, że 65-letni mężczyzna ma przed sobą 20 lat życia). Wskaźnik zatrudnienia osób powyżej wieku emerytalnego wynosi tylko 11%, pomimo że większość dojrzałych pracowników deklaruje chęć pracy4. Również działalność wolontarystyczna przyciąga więcej osób w wieku 45-64 lata niż 65 plus5. Dodatkowo usługi, z których korzystają osoby starsze, nie są przystosowane do ich potrzeb, a zdanie najstarszych obywateli nie jest uwzględniane w tworzeniu lokalnych polityk. Mniej niż jedna trzecia władz samorządowych jest przygotowana na wyzwania, jakie niesie ze sobą starzenie się społeczeństw6.
Strategia - wybrane zagadnienia
Przewiduje się, że w 2050 roku w Wielkiej Brytanii będzie 250 tys. 100-latków. Dla porównania w 2009 roku było ich 10 tys. Trzy lata temu po raz pierwszy odnotowano więcej emerytów niż dzieci w wieku do 16. roku życia. Rządzący mają świadomość, że choć z jednej strony wzrastająca długość życia to wielka szansa dla kraju i jednostki, z drugiej zaś to ogromne wyzwanie, które bez odpowiedniego programu profilaktycznego i dobrego zarządzania, zadziała niekorzystnie na kondycję państwa i jego obywateli. Dlatego w strategii Budowanie społeczeństwa dla ludzi w każdym wieku" zostały poruszone m.in. takie zagadnienia, jak: osoby starsze a finanse, zdrowie, rodzina czy polityka lokalna. Po opublikowaniu strategii w 2009 roku, inicjatywy i rozwiązania zawarte w dokumencie zostały poddane konsultacjom, w których uczestniczyły instytucje publiczne i prywatne. Wyniki konsultacji opublikowano w lutym 2010 roku7.
Finanse
Problem 1.: Tylko 45% kobiet w wieku emerytalnym otrzymuje obecnie pełną emeryturę.
Problem 2.: Siedem milionów ludzi nie jest przygotowanych finansowo na nadchodzącą starość.
Rozwiązanie:
■ Od 2012 roku pracodawcy będą zobligowani do zapisywania pracowników pomiędzy 22. rokiem życia a wiekiem emerytalnym do programu emerytalnego oraz będą pobierać minimum 3% z wynagrodzenia tytułem emerytury. Obligatoryjny system emerytalny według rządu zaowocuje zwiększonymi oszczędnościami u obywateli.
■Od kwietnia 2011 roku osoby powyżej 65. roku życia, pracujące minimum 16 godzin tygodniowo, będą mogły skorzystać ze zniżki podatkowej.
■W kwietniu 2009 roku w północno-wschodniej i północno-zachodniej Wielkiej Brytanii uruchomiono pilotażowy program (Money Guidance) oferujący bezpłatne doradztwo finansowe przez telefon, internet oraz indywidualne spotkania z konsultantem. Osoby korzystające z programu otrzymają informacje, jak zarządzać domowym budżetem, mądrze pożyczać, ubezpieczać się, skutecznie rozliczać, zaplanować swoją emeryturę, swobodnie posługiwać się żargonem finansowym itp. Program będzie dostępny w całym kraju od wiosny 2010 roku. Przewiduje się, że do marca 2011 roku projekt dotrze do miliona osób8.
Praca
Problem 1.: Wielu respondentów
uważa, że decyzja o wycofaniu się z życia zawodowego powinna należeć do jednostki, a pracodawcy są zobowiązani do oferowania elastycznego zatrudnienia, np. pracy w niepełnym wymiarze godzin czy w systemie projektowym9.
Problem 2.: Za wszelkimi zmianami legislacyjnymi muszą podążać zmiany świadomościowe - należy obalić mit, że osoby starsze nie są w pełni wartościowymi pracownikami i zabierają miejsca pracy młodszym10.
Rozwiązanie:
■ Osoby 50 plus, które nie mogą znaleźć zatrudnienia i pobierają zasiłek dla bezrobotnych, mogą liczyć na natychmiastowe wsparcie ze strony urzędów pracy (są zwolnione z przepisowych 6 miesięcy oczekiwania na dostęp np. do bezpłatnych szkoleń). Za obsługę klientów 50 plus w urzędach pracy będą odpowiedzialni specjalnie do tego przeszkoleni konsultanci.
■Strategia zakłada kontynuację, powstałej w 2006 roku, rządowej inicjatywy Age Positwe, która promuje wśród pracodawców zatrudnianie starszych pracowników oraz służy merytorycznym wsparciem w zależności od rodzaju sektora i wielkości organizacji11.
■ Obecnie trwają dyskusje na temat zniesienia ustawowego wieku emerytalnego (65 lat). Jeśli wyniki konsultacji pokażą, że ustawowy wiek nie jest adekwatny do obecnej sytuacji ekonomiczno-społecznej, zostaną wprowadzone odpowiednie zmiany w legislacji (nie wcześniej jednak niż w 2011 roku).
Zdrowie
Problem: Tylko 17% mężczyzn i 13% kobiet w wieku 65-74 lata jest aktywna fizycznie przez zalecane pół godziny dziennie przez 5 dni (lub więcej) w tygodniu. Aktywność fizyczna obniża o połowę ryzyko zachorowania na przewlekłe choroby oraz minimalizuje zagrożenie przedwczesnej śmierci do 20-30%. Rozwiązanie:
■W 2010 roku w Wielkiej Brytanii zainaugurowano program profilaktyczny monitorujący zagrożenie chorobami serca i nerek, zawałami i cukrzycą wśród osób w wieku 40-74 lata, które nigdy wcześniej nie były zdiagnozowane w kierunku jednej z wymienionych chorób. Projekt zakłada przeprowadzanie badań kontrolnych raz na pięć lat. Pełna implementacja programu nastąpi nie wcześniej niż na przełomie 2012/2013 roku12.
■ Na stronie internetowej brytyjskiej służby zdrowia13 dostępna jest ankieta skierowana do osób 45 plus umożliwiająca ocenę własnego zdrowia i stylu życia. Analiza koncentruje się na takich czynnikach, jak: palenie, odżywianie, spożywanie alkoholu, aktywność fizyczna oraz samopoczucie emocjonalne. Po jej wypełnieniu użytkownik otrzymuje wskazówki oraz informacje na temat profesjonalnego wsparcia.
■ Rozpoczęto realizację programów sportowych skierowanych do seniorów, np. bezpłatne pływanie dla osób powyżej 60. roku życia, do tej pory przyjęte przez 80% samorządów.
■ Najbliższe lata to według strategii zintensyfikowana współpraca pomiędzy służbą zdrowia a władzami lokalnymi w celu wypracowania rozwiązań, które pomogą ludziom w dojrzałym wieku w odpowiedni sposób zadbać o zdrowie. Zostanie również położony nacisk na równouprawnienie w dostępie do opieki zdrowotnej i społecznej.
Aktywność
Problem: Informacje, które najbardziej interesują osoby dojrzałe, wkraczające w wiek emerytalny, to finanse, kariera, opieka, gospodarka mieszkaniowa, zdrowie i sposób na pozostanie aktywnym. Rząd, władze lokalne, jak również ogólnokrajowe i lokalne media powinny być zaangażowane w rozpowszechnianie informacji na temat trzeciego wieku"14.
Rozwiązanie:
■ W celu promocji aktywnej dojrzałości, w 2010 roku zostanie wprowadzony program Actwe at 60, który będzie gromadził dane o przywilejach zarezerwowanych dla seniorów, m.in. informacje o zniżkach na transport i kulturę15 czy nieodpłatnych programach medycznych i sportowych.
■ W najbliższych latach będą czynione naciski na władze lokalne, aby te informowały starszych obywateli o inicjatywach skierowanych do ich grupy wiekowej. Powstanie również serwis internetowy adresowany do osób 60 plus.
■ W Bracknell Forest osoby powyżej 60. roku życia mogą używać jednej karty (tzw. smart card - sprytna karta), aby skorzystać z biblioteki, bezpłatnego transportu autobusowego, klubów sportowych oraz zniżek obowiązujących w ponad 100 lokalnych miejscach. W Derbyshire sprytna karta" to zniżki aż w 1400 miejscach, a w planach jest wykorzystanie kart do wypożyczania rowerów i DVD. Aby aktywować kartę na wszystkie serwisy, wystarczy zarejestrować się w jednym z nich. W przyszłości idea sprytnej karty" ma zostać rozpowszechniona w pozostałych częściach Wielkiej Brytanii, zyska również większe uprawnienia.
■ Rząd wesprze organizacje zajmujące się nieformalnym kształceniem dorosłych, tworząc 20-milionowy fundusz wspierający nowe inicjatywy, które ułatwią kształcenie seniorów. Będą tworzone i wspierane stanowiska ambasadorów edukacji późnego wieku, których zadaniem będzie motywowanie i wspieranie osób starszych podejmujących naukę. Zostanie również położony nacisk na naukę osób wymagających opieki (np. zajęcia z muzykoterapii) w celu poprawy ich ogólnego samopoczucia.
■Strategia skupi się na nauce nowoczesnych technologii. Kilka lat temu organizacja Digital Unit16 rozpoczęła profesjonalne kursy IT dostosowane do potrzeb osób starszych przebywających w domach opieki, pracując bezpośrednio z samymi seniorami, jak również z pracownikami ośrodków i ich menadżerami. Inny projekt wspierający osoby starsze w korzystaniu z nowoczesnych technologii to program BT Internet Rangers17, który inspiruje młodzież szkolną do nauki seniorów internetu.
■W planach jest promocja powstałej w 2006 roku strony internetowej www.myguide.gov.uk, na której krok po kroku można nauczyć się obsługi poczty elektronicznej, komputera czy wyszukiwania informacji w internecie. W zależności od stopnia zaawansowania i znajomości komputera osoby starsze mogą korzystać z Myguide indywidualnie, przy wsparciu rodziny lub w centrach kultury czy kształcenia dorosłych.
Rodzina
Problem:Osoby 65 plus stanowią 1/3 opiekunów świadczących więcej niż 50 godzin opieki tygodniowo. Opieka dziadków nad wnukami została wyceniona na 3,9 min funtów. Rozwiązanie:
■Od 2011 roku dziadkowie, którzy opiekują się dziećmi w wieku 12 lat i poniżej więcej niż 20 godzin tygodniowo, otrzymają zniżkę w składkach emerytalnych18.
■W styczniu 2010 roku Ministerstwo ds. Dzieci, Szkół i Rodzin opublikowało dokument19, który umożliwi dziadkom walkę o prawa do kontaktu z wnukami po rozwodzie czy rozpadzie rodziny. Powstanie również informacyjna strona internetowa wspierająca dziadków w dochodzeniu swoich praw.
■W ramach służby zdrowia powstał projekt Carers Direct, 20dzięki któremu osoby opiekujące się bliskimi, mogą uzyskać informacje o swoich prawach, profesjonalnych szkoleniach, o tym, jak połączyć obowiązki opiekuna z pracą zawodową, jak zadbać o swoje zdrowie, gdzie szukać wsparcia. W Wielkiej Brytanii powstał również program Caring with Confidence wspierający opiekunów powyżej 18. roku życia (niepobierających za swoje usługi wynagrodzenia). Wsparcie oznacza m.in. bezpłatne sesje obejmujące praktyczne porady dotyczące opieki, komunikacji z innymi, zarządzania finansami. Oba projekty umożliwiają kontakt z ekspertami służby zdrowia oraz innymi opiekunami na zasadzie grup wsparcia.
■ Promocja programu Employers for Carers, który ma na celu wspieranie zatrudnienia wśród opiekunów poprzez szeroko pojętą pomoc skierowaną do ich pracodawców21.
Społeczność lokalna i sąsiedztwo
Problem 1.: W 2007 roku w Wielkiej Brytanii zrealizowano badania, które wykazały, że aż 13% osób powyżej 65. roku życia cierpi na samotność22.
Problem 2.: Prawie połowa seniorów w wieku 75 plus mieszka sama; blisko 140 tys. seniorów przez miesiąc nie miało kontaktu z rodziną oraz sąsiadami23.
Problem 3.:Badania wskazują, że w wolontariat na emeryturze angażują się najczęściej osoby, które działały na rzecz organizacji pozarządowych, jeszcze będąc aktywnym zawodowo.
Rozwiązanie:
■ W ramach programu Generations together w 12 okręgach w Wielkiej Brytanii przyznano środki na międzypokoleniowe działania służące obaleniu negatywnych stereotypów na temat osób starszych. Projekty mają również na celu włączenie seniorów w życie lokalnej społeczności. W jednym z programów, w nadmorskim mieście Portsmouth, w południowo-wschodniej Wielkiej Brytanii, zorganizowano międzypokoleniową wyprawę statkiem. Podczas sześciodniowego rejsu uczestnikom przydzielono zadania, w ramach których musieli współpracować, bez względu na wiek. W innym zwycięskim programie (Luton, wschodnia część Wielkiej Brytanii) osoby powyżej 50. roku życia wraz z młodzieżą poniżej 25 lat będą wspólnie wystawiać sztuki, tworzyć poezję, produkować filmy oraz odkrywać lokalną kulturę.
■ Strategia zakłada promocję usług i organizacji befriendingowych"24 jako sposobu na przeciwdziałanie izolacji osób starszych. Przykładem takiej organizacji jest Contact the Elderly, której wolontariusze raz w miesiącu organizują spotkania przy herbacie dla samotnych osób powyżej 75. roku życia.
■ W celu promocji wolontariatu na emeryturze informacje na temat działalności trzeciego sektora zostaną skierowane do osób będących na kilka lat przed emeryturą (np. poprzez związki zawodowe, towarzystwa emerytalne). Wolontariusze będą mogli też liczyć na wsparcie zdrowotne oraz socjalne.
■ Do 2011 roku wszystkie nowe domy finansowane przez sektor publiczny mają być dostosowane do wymagań każdego wieku i zaopatrzone w podjazdy, szerokie drzwi wejściowe, gniazdka elektryczne i regulacje na odpowiedniej wysokości itp. Rząd współpracuje również z deweloperami i architektami z prywatnego sektora, aby uwzględnili w swoich inwestycjach niezbędne adaptacje.
■ Osoby starsze są w większym stopniu narażone na kradzież niż pozostałe grupy wiekowe. Dlatego rząd we współpracy z organizacjami pozarządowymi, opieką społeczną oraz firmami z branży energetycznej będzie pracował nad programami wzmacniającymi bezpieczeństwo osób starszych w domu.
P. G.
Przypisy
1Building a society for all ages, HM Government (2009).
2 The Grey Market, Age Concern England (2008).
3Personal accounts: a new way to save, Department for Work and Pensions (2006).
4Building a society for all ages, HM Government (2009).
5Building a society for all ages, HM Government (2009).
6 Don't Stop Me Now - Preparing for an Older Population, Audit Commission (2008).
7Building a society for all ages - consultation response, HM Government (2010).
8 www.fsa.gov.uk.
9 Building a society for all ages - consultation response, HM Government (2010).
10Building a society for all ages - consultation response, HM Government (2010).
11 www.businesslink.gov.uk/agepositive.
12 www.nhs.uk/Planners/NHSHealth-Check/Pages/Overview. aspx.
13 www.midlifecheck.co.uk.
14Building a society for all ages - consultation response, HM Government (2010).
15 W Wielkiej Brytanii 2500 instytucji (w tym muzeów narodowych i galerii sztuki) oferuje bezpłatny wstęp dla każdego. W miejscach, gdzie obowiązują opłaty, w większości przypadków osobom starszym przysługują zniżki.
16 www.digitalunite.com.
17 www.btinternetrangers.co.uk.
18Building a society for all ages - consultation response, HM Government (2010).
19Support for All: the Families and Relationships Green Paper, www.dcsf.gov.uk/supportforall.
20 www.nhs.uk/Carersdirect.
21 www.employersforcarers.org.
22Spotlight on Older People, Help The Aged UK (2007).
23 ICM Christmas Survey for Help the Aged, 2007.
24 Nazwa pochodzi od angielskich słów be" (być) i friend" (przyjaciel).
Inne z kategorii
25 XI – Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet
25.11.2024
25 listopada to Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet. Za jego ustanowieniem...
czytaj dalej
Tydzień pomocy osobom pokrzywdzonym
19.02.2024
Z okazji rozpoczynającego się tygodnia pomocy osobom pokrzywdzonym...
czytaj dalej