Gwałt nie dla seksu

Niebieska Linia 6/2009

Gwałt traktowany jest jako realizacja niezaspokojonych potrzeb seksualnych. Jednak wbrew obiegowej opinii motywy tego czynu często są inne.

Gwałt jest naruszeniem nietykalności cielesnej kobiety, zachowaniem seksualnym, które jest podejmowane wbrew woli jednej z osób w nim uczestniczącej. Przemoc seksualna pozostawia trudno gojące się rany. Narusza poczucie bezpieczeństwa, godność osobistą, powoduje utratę kontroli nad swoim ciałem. W społeczeństwie panuje przeświadczenie, że ofiara prowokowała sprawcę zachowaniem czy wyzywającym

wyglądem i chciała być zgwałcona. Przyczyną błędnych przekonań może być zjawisko atrybucji obronnej, które zmniejsza społeczne poczucie zagrożenia. Założenie, że ofiara jest po części winna tego, co ją spotkało, pozwala wierzyć, że nam nic nie grozi. Wyniki badań Sussmana i Boldwella (Pospiszyl 2006) pokazują jednak, że to, jak ofiara zachowuje się bezpośrednio przed zdarzeniem, nie ma wpływu na podjęcie przez gwałciciela decyzji o napaści.

Gwałt traktowany jest jako realizacja niezaspokojonych potrzeb seksualnych. Jednak wbrew obiegowej opinii motywy gwałtu często są inne. W 1977 roku Nicholas Groth wraz ze współpracownikami dokonał podziału rodzaju gwałtów w zależności od przewagi jednego z trzech podstawowych czynników tego przestępstwa: złości, dominacji i sadyzmu. Znajomość przyczyn gwałtu ma duże znaczenie dla przebiegu terapii sprawców przestępstw seksualnych. Dzięki ich zrozumieniu możliwe jest stworzenie indywidualnego programu zapobiegania ponownemu podjęciu nieprawidłowych zachowań seksualnych. Umożliwia to stworzenie alternatywnych, konstruktywnych sposobów radzenia sobie z problemami.

Gwałt dokonany w złości

Na imprezie u kolegi wpadła mi w oko pewna dziewczyna. Po krótkiej rozmowie zaproponowałem jej seks, a ona mnie wyśmiała. Wściekły wybiegłem z mieszkania kumpla. Podniecenie mieszało się ze złością. Pech chciał, że spotkałem na drodze kobietę z wózkiem. Złapałem ją, zaczęła się szarpanina, ale zdołała się wyrywać. Cały aż kipiałem ze złości. Chciałem jakoś odreagować. Na mojej drodze pojawiła się dziewczynka, która mieszka w sąsiedztwie. Przewróciłem ją i zaciągnąłem do parku. Byłem agresywny, nawet bardzo... No i zgwałciłem - opowiada Norbert.

Gwałt dokonany w złości (anger rape) charakteryzuje się fizyczną brutalnością. Gwałciciel używa dużo więcej przemocy, niż jest to niezbędne do zniewolenia ofiary. Wyraża swoją wściekłość zarówno fizycznie, jak i werbalnie podczas ataku. Jego celem jest zranienie i poniżenie ofiary. Często okazuje swoją pogardę poprzez wyzwiska i wulgaryzmy. W tego typu gwałtach sprawca nie planuje wcześniej przestępstwa, ma ono miejsce w sytuacji nagłego wybuchu gniewu. Następuje transfer emocji z obiektu wywołującego złość na obiekt łatwo dostępny, bezbronny. Ofiara staje się obiektem zastępczym, umożliwiającym bezpieczne dla sprawcy rozładowanie napięcia.

Gwałt dokonywany w złości często kończy się na usiłowaniu gwałtu, gdyż z powodu braku erekcji nie dochodzi do penetracji pochwy. Tak było w przypadku Mateusza: Piliśmy z kolegą piwko w parku. Kiedy skończyło się piwo i pieniądze, musieliśmy je zdobyć. Postanowiliśmy okraść przechodniów. Zauważyłem młodą dziewczynę i ruszyłem za nią, by wyrwać jej torebkę. Jednak dziewczyna stawiała opór. Byłem zły, bo walczyła o głupią torebkę jak lwica. Kiedy przycisnąłem ją do drzewa, przyszła mi ochota na coś więcej niż torebka. Rozerwałem na niej ubranie, uderzyłem w twarz, zacząłem dotykać jej piersi. Nie miałem erekcji, więc kazałem jej zadowalać mnie ustami. Wyzywałem ją od najgorszych i okładałem pięściami.

Gwałt dokonany w złości stanowi formę odwetu mężczyzny za upokorzenia, jakich doznał, w szczególności od kobiet. Poprzez gwałt daje również upust tłumionej agresji do kobiet.

Gwałt władczy

Jestem przyzwyczajony do luksusów. Woziłem się najlepszymi samochodami, chodziłem do najlepszych klubów w okolicy i miałem najładniejsze kobiety. W środowisku byłem znany jako ten, co lubi się zabawić. Wiele kobiet się we mnie kochało. Oprócz seksu dawałem im również ciepło i zrozumienie. Po pewnej imprezie razem z kolegami zaproponowaliśmy mojej znajomej, że może jechać z nami. W pewnym momencie coś jej się nie spodobało i chciała wysiąść z samochodu. Robiła trochę hałasu, więc związaliśmy ją i zamknęliśmy w bagażniku. Pojechaliśmy do lasu i tam chcieliśmy się trochę zabawić. Nie mówiła nie, więc znaczy, że tego chciała. Koledzy kazali jej robić sobie dobrze. Tak dla żartu mówiliśmy, że jak będzie nieposłuszna, to ją pobijemy i tu zostawimy. Nie wiem, czemu jestem winny, przecież ja nic nie robiłem. Stałem tylko i patrzyłem - relacjonuje Artur.

Gwałt władczy (power rape) stanowi około 55% wszystkich gwałtów. Jego celem jest sprawowanie kontroli nad ofiarą, a nie wyrządzenie jej krzywdy, w związku z tym ten typ gwałtów charakteryzuje się najmniejszą brutalnością. Seksualność staje się sposobem zrekompensowania poczucia niższości i pozwala przejąć kontrolę. Daje gwałcicielowi poczucie siły, władzy. Groth (1977) określił ten rodzaj gwałtu jako desperackie poszukiwanie utraconej wiary w siebie, próbę pozbycia się boleśnie odczuwanego poczucia beznadziejności, niekompetencji" (Groth, Burgess, Holmstrom, 1977). W celu zawładnięcia ofiarą sprawca stosuje groźby słowne.

Piotr miał wszystko starannie zaplanowane: Pożyczyłem pieniądze pewnej rodzinie. Wyraźnie zwlekali ze spłatą. Nie reagowali, gdy prosiłem o oddanie długu. Coraz bardziej zacząłem się irytować. Ułożyłem plan zemsty. Postanowiłem zgwałcić dwie kobiety z tej rodziny, by ich mężowie się ich brzydzili. Chciałem, aby były odrzucone i upokorzone. Najpierw je obserwowałem, by wiedzieć, jaką obrać strategię, potem zacząłem fantazjować, jak je gwałcę. Przy pierwszej nadążającej się okazji zrobiłem to z jedną z nich. Nie byłem agresywny. Gdyby ktoś obserwował sytuację z boku, wyglądalibyśmy jak para kochanków. Poczęstowałem ją piwem, rozmawialiśmy nawet przez chwilę. Kazałem jej robić rozmaite rzeczy, jakie w danym momencie przychodziły mi do głowy. Mówiłem, żeby nie krzyczała i nikomu nie mówiła o tym, co się stało, bo w przeciwnym razie ją zabiję. Przez cały czas obok nas leżał nóż.

Sprawcy gwałtu władczego często fantazjują na temat seksualnych podbojów i gwałtów. Mogą nawet wierzyć, że ofiara, pomimo początkowego oporu, może wraz z nimi czerpać z niego przyjemność. Podczas trwania czynu niejednokrotnie nawiązują kontakt werbalny z ofiarą, zadają pytania, najczęściej dotyczące życia intymnego. Często też wydają polecenia i rozkazy, które ofiara musi spełniać. Pragną podziwu z jej strony, a gdy go nie otrzymują, czują się rozczarowani. Szukają więc kolejnej ofiary, która będzie tą właściwą". Sprawca tego typu czynu może się dopuścić kilku gwałtów w krótkich odstępach czasowych.

Gwałt sadystyczny

Andrzej swoją ofiarę poznał w pociągu. Kobieta bardzo mu się spodobała i nawiązał z nią rozmowę. Zaproponował jej spotkanie. O umówionej godzinie spotkali się w okolicach dyskoteki. Nie poszli jednak się bawić, bo Andrzej zapomniał portfela i musieli się wrócić do jego domu. Gdy byli na miejscu, kazał jej zaczekać, bo on musi załatwić swoje sprawy z kumplem. Po powrocie podał dziewczynie alkohol i zaczął ją rozbierać. Kobieta tego nie chciała, mówiła, że jest za wcześnie, że jest dziewicą. Kiedy powiedziała, że może poszliby potańczyć, zaczął być agresywny, bił ją, wyzywał i gwałcił. Nie wypuszczał jej przez pięć dni. Na zmianę z kolegami gwałcili ją, przypalali papierosami, cieli żyletką, bili pięściami po twarzy, brzuchu, kopali, wyrywali włosy z głowy. Wkładali jej do pochwy butelkę i oddawali mocz na twarz. Nie pozwalali korzystać z toalety, kazali, by załatwiała się pod siebie. Każda próba wyjścia z domu, kończyła się jeszcze większymi torturami.

Gwałt sadystyczny (rape sadistic) nie jest agresywną formą wyrażania potrzeb seksualnych, ale jest seksualną formą wyrażania agresji! Gwałciciel znajduje satysfakcję seksualną w zamierzonym maltretowaniu swojej ofiary. Czerpie przyjemność z jej udręczenia, niepokoju i bólu. Ofiary są starannie selekcjonowane. Podstawą wyboru jest ich podobieństwo do osób lub osoby, które w przeszłości spowodowały u sprawcy uraz psychiczny lub których maltretowanie wywoływało podniecenie seksualne. Sadystycznym gwałtom często towarzyszą tortury i przymus. Ofiary mają liczne obrażenia ciała, głównie obszarów genitalnych. Napastnik może używać różnych przedmiotów służących do penetracji ofiary. Brutalność czynów jest tak duża, że ofiary mogą nie przeżyć napaści. W przypadku niektórych gwałcicieli ostateczną satysfakcją jest śmierć ofiary.

* * *

Warto pamiętać, że jednym z najważniejszych elementów zrozumienia problematyki gwałtu jest uznanie, że czyn ten nie jest motywowany pożądaniem seksualnym ani potrzebą seksualnego zaspokojenia. Jest to akt przemocy, którego głównymi motywami jest złość i dominacja, a nie frustracja seksualna. Gwałt jest sposobem na wyrażenie agresji seksualnej, gdzie seks jest środkiem, a nie przyczyną.

A. G.-B.

Wszystkie historie przytoczone w tekście zostały zaczerpnięte z zajęć terapeutycznych dla sprawców przestępstw seksualnych.

BIBLIOGRAFIA

Pospiszyl K. (2006), Przestępstwa seksualne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Groth A. N., Burgess A., Holmstrom L. (1977), Rape: power, anger and sexuality.

Schwartz B. (1995), Theories of sex offenders.

Salter A. (2005), Drapieżcy. Pedofile, gwałciciele i inni przestępcy seksualni. Poznań: Media Rodzina.

Inne z kategorii

Nieoczywiste oznaki cierpienia – jak rozpoznać, że dziecko doznaje przemocy? [PODCAST]

30.06.2024

23.04.2024 o godzinie 18:00 odbył się webinar...

czytaj dalej

Zostań KONSULTANTEM(-TKĄ) na czacie w całodobowej Poradni On-Line 116sos.pl

19.12.2024

REKRUTACJA ZOSTAŁA ZAKOŃCZONA

Niebieska...

czytaj dalej