Mechanizmy przemocy
Aktualności
Niebieska Linia nr 6 / 2000
Przewodnik diagnostyczno-interwencyjny
Jak rozmawiać z ofiarami przemocy domowej?
Poniższy materiałmoże być użyteczny w przeprowadzaniu pierwszych rozmów z ofiarami przemocydomowej. Może ułatwić wszechstronne rozpoznawanie sytuacji, w jakiej znajdujesię osoba narażona na agresję, co ma istotne znaczenie w planowaniu pomocy.
I. Analiza form doznawanej przemocy
Pytając o rodzaj oraz o stopień nasilenia stosowanejprzemocy, możemy uzyskać odpowiedź na pytanie: "Czy życie klientki lubjej dzieci jest zagrożone? "
W pierwszej kolejności powinniśmy przeanalizować rodzajestosowanej przemocy: fizyczną, emocjonalną, ekonomiczną oraz wykorzystywaniedzieci w celu kontrolowania i karania ich matki.
Przemoc fizyczna
Jej celem jest wymuszenie na ofierze takiego zachowania,jakiego życzy sobie sprawca. Ma wywołać lęk lub stanowić karę za złamanie regułustanowionych przez sprawcę. Przykłady obejmują popychanie, szarpanie,uderzanie otwartą dłonią lub pięścią, duszenie i parzenie. Zadaj kilka zponiższych pytań, aby ocenić rozmiary przemocy fizycznej.
Czy przychodzi pani na myśl choć jeden przypadek, kiedypartner szarpnął panią lub popchnął?
Czy zdarzyło się kiedyś, że partner mocno panią schwycił lubnie pozwolił opuścić pokoju?
Czy miał miejsce przypadek, kiedy partner rzucił czymś wpanią albo w ścianę?
Czy pamięta pani choć jedno zdarzenie, kiedy partner uderzyłpanią otwartą dłonią lub pięścią? Czy zdarzyło się, że partner panią dusił?
Przemoc emocjonalna
Ma ona na celu pozbawienie ofiary zaufania do siebie i swoichkompetencji w różnych obszarach jej życia. Przykłady obejmują pomiatanieofiarą, wyzywanie jej, upokarzanie wobec rodziny i znajomych, oskarżanie jej owszystkie błędy i uchybienia sprawcy.
Sprawca dąży do tego, by ofiara była samotna i zależna odniego. Nie chce, by podjęła pracę, kontynuowała naukę czy też utrzymywałakontakty z rodziną albo ze znajomymi. Sprawca może śledzić każdy krokofiary, kontrolować jej pocztę czy rozmowy telefoniczne. Sprawca onieśmielai grozi ofierze. Wmawia jej, że stanie się coś strasznego, jeśli nie będzieposłuszna.
Zadaj niektóre z poniższych pytań, aby ocenić zakres przemocyemocjonalnej.
Gdy pani partner chce panią obrazić, jakich wyzwisk używa?Jak często to robi?
Czy często ma pani poczucie, że niczego nie udało się panizrobić dobrze?
Czy spędza pani dużo czasu, usiłując wymyślić, co tu zrobić,żeby nie rozłościć partnera?
Czy partner kiedykolwiek zabraniał pani spotykania się czyrozmawiania z określonymi osobami z pani rodziny? Czy naciskał na zerwanie znimi kontaktów?
Jak pani partner daje do zrozumienia, że nie pochwala panizachowania?
Jeśli dochodzi do kłótni, czy partner straszy panią? Jakiegorodzaju groźby padają?
Czy partner rzucał kiedyś jawne groźby, że zabije panią,dzieci lub siebie?
Czy są jakieś tematy, których pani boi się poruszać?
Przemoc ekonomiczna
Sprawia, że ofiara staje się zależna od partnera iszczególnie podatna na przemoc. Przykłady tej przemocy obejmują ograniczeniedostępu ofiary do pieniędzy czy do informacji o stanie finansowym rodziny,zmuszanie ofiary do proszenia o każdy grosz, kłamanie na temat zasobów rodziny,wykradanie pieniędzy ofiary, niedopuszczanie ofiary do pracy zarobkowej.
Zadaj niektóre z następujących pytań, aby ocenić zasięgprzemocy ekonomicznej.
Czy ma pani jakieś pieniądze dla siebie? Kto u państwa rządzifinansami? Kto płaci rachunki? Kto sprawdza książeczkę czekową?
Przemoc seksualna
Zazwyczaj ofiary są skrępowane, zawstydzone, gdy muszą mówićo przemocy seksualnej. Często mężczyzna, który stosuje przemoc fizyczną ipsychiczną, wcześniej czy później ucieka się również do przemocy seksualnej.Przemoc seksualna obejmuje całe spektrum zachowań: zmuszanie ofiary do odbyciastosunku w formie, która jej nie odpowiada, czy w czasie dla niej niedogodnym.Może obejmować takie zachowanie sprawcy, które budzą w kobiecie lęk o swojewłasne bezpieczeństwo czy bezpieczeństwo dzieci.
Zadaj niektóre z poniższych pytań, aby ocenić rozmiaryprzemocy seksualnej.
Czy zdarzyło się choć raz, że partner zawstydził panią lubsprawił, że poczuła się pani niezręcznie z powodu seksu?
Czy naciska panią do odbycia stosunku?
Czy partner ma jakieś sposoby skłonienia panią do odbyciastosunku, kiedy nie ma pani na to ochoty?
Czy coś innego w zachowaniu partnera sprawia, że czuje się pani niepewnie w sprawach seksu?
Wykorzystywaniedzieci do sprawowania kontroli i karania ich matki
Mężczyzna może bić albo grozić zrobieniem krzywdy dzieciom,by zmusić ich matkę do uległości i posłuszeństwa. Dzieci bywają niekiedyświadkami i są zmuszane do uczestniczenia w zniewagach wobec matki, częstosłyszą, jak ojciec poniża ją. Niektórzy sprawcy stale podkopują autorytet matkiw oczach dzieci. Zadaj jej kilka z poniższych pytań, aby ocenić, w jaki stopniudzieci są w tej rodzinie wykorzystywane.
Czy partner w jakiś sposób usiłuje wykorzystać dzieciprzeciwko pani?
Czy partner kiedykolwiek groził, że zabierze dzieci lub zrobiim krzywdę, jeśli pani go opuści?
Czy miewa pani wrażenie, że dzieci szpiegują panią napolecenie ojca lub muszą trzymać jego stronę, co ma stanowić karę dla pani?
II. Oszacowanie stopnianasilenia przemocy
Warto zadawać pytania, które pomogą nam ustalić, czy zmieniasię stopień nasilenia przemocy, czy eskaluje, jeśli idzie o częstotliwość bądźintensywność zdarzeń. Zadaj kilka dodatkowych pytań, aby ocenić zmiany wstopniu nasilenia przemocy.
Czy może pani opisać pierwszy incydent, kiedy partner uderzyłpanią lub przestraszył? Kiedy to miało miejsce?
Czy może pani opisać najpoważniejszy incydent (lub rodzajprzemocy), który zaniepokoił panią lub przestraszył najbardziej?
Czy może pani przytoczyć najświeższe zdarzenie?
Jak często dochodzi do stosowania przez partnera przemocy?Czy dochodzi do niej raz dziennie, raz na tydzień, raz na miesiąc, raz na rok?Czy którykolwiek z rodzajów przemocy (fizyczna, emocjonalna bądź seksualna)uległ nasileniu, jeśli idzie o częstotliwość?
Czy przemoc staje się coraz poważniejsza, brutalniejsza ?
III. Oszacowanie skutków stosowanej przemocy
Przemoc to coś więcej aniżeli tylko fizyczne czy seksualneznęcanie się. Jest to przede wszystkim zamach na poczucie dumy i godnościosobistej ofiary, na jej dobre zdanie o sobie. U niektórych ofiar i ich dzieci,w wyniku stosowania przemocy w domu, rozwijają się poważne problemy fizyczne iemocjonalne.
Sprawą ogromnej wagi jest ocena skutków przemocy, takich jaknp. depresja czy niezdolność do działania. Poniższe pytania należy traktowaćjako wskazówki, na co w szczególności zwrócić uwagę, słuchając zwierzeńklientki.
Czy może pani pomyśleć o sobie na samym początku pani związkuz partnerem? Jak opisałaby pani siebie z tamtego okresu?
Czy dostrzegła pani jakieś zmiany w sobie w ciągu trwaniazwiązku z partnerem? Jeśli tak, to czy może pani opisać różnice?
Niektóre kobiety przyznają, że po każdym akcie przemocystają się bardziej wyizolowane, przygnębione, przestraszone i obojętne nawszystko. Jak opisałaby pani to, co dzieje się z panią?
Czy w ciągu ostatnich kilku miesięcy zauważyła pani u siebiektóryś z następujących problemów:
Czy kiedykolwiek próbowała pani zrobić sobie krzywdę lubmyślała o samobójstwie? Czy ostatnio nachodzą panią myśli, że lepiej by panibyło po śmierci lub że mogłaby pani jakoś się zranić?
Czy ostatnio nachodziły panią myśli, by zrobić krzywdę lubzabić partnera?
Wielekobiet myśli o zabiciu maltretującego je partnera, lecz większość z nichpoprzestaje na tym i nigdy nie wprowadza swoich myśli w czyn. Jeśli ofiara nosisię z jakimiś zamiarami, należy interweniować tak, by chronić klientkę i tych,których zamierza ona zranić.
IV. Ocena rezultatówposzukiwania pomocy przez ofiarę
Niezmiernie ważne jest, by zapoznać się z próbami, jakiepodejmowała klientka, by rozwiązać swoje problemy, i z jakich rozwiązańkorzystała w przeszłości.
Jeżeli ofiara ma za sobą złe doświadczenia w poszukiwaniupomocy, trudniej jej będzie ponownie zwrócić się o nią. Z tego powodu należyklientce stworzyć możliwość wyrażenia swoich negatywnych uczuć, opinii wodniesieniu do jej przeszłych doświadczeń w poszukiwaniu pomocy. Jeśli klientkamoże mówić o swoich trudnościach, kłopotach z uzyskaniem pomocy, często jestrównież w stanie zrobić kolejny ruch i kolejny raz zwrócić się o pomoc doróżnych instytucji.
Uwieńczone sukcesem wysiłki poszukiwania pomocy zwiększająufność i nadzieję ofiary. Terapeuta powinien zadbać o to, by kontakty klientkiz rozmaitymi instytucjami, takimi jak sądy czy policja, układały sięprawidłowo.
Czy pani dalsza rodzina wie o przemocy w pani domu? Jaka byłaich reakcja?
Czy powiedziała pani komukolwiek spoza rodziny o przemocy wpani domu (znajomym, kapłanowi, współpracownikom, lekarzowi)? Czy okazali się choć trochę pomocni?
Czy miała pani kiedyś kontakt ze specjalistą zajmującym sięproblemami przemocy? Czy jego rady do czegoś się pani przydały?
Czy kiedykolwiek opuściła pani dom w obawie przed agresją zestrony męża ? Jeśli tak, to kiedy to się stało i gdzie pani zamieszkała? Czyczas spędzony poza domem okazał się pomocny?
Czy zabrała pani ze sobą dzieci?
Czy wzywano kiedyś policję na pomoc? Kto wtedy telefonował?Jak się pani wówczas czuła?
Czy kiedykolwiek udała się pani do sądu, by tam uzyskać pomoc ? Jak się pani wówczas czuła?
Czy kiedykolwiek skorzystała pani z programu dla ofiarprzemocy w rodzinie?
V. Ocena potencjalnego zagrożenia życia
Przemocdomowa może spowodować obrażenia fizyczne i śmierć. Obrażenia fizyczne mogąsięgać od powierzchownych skaleczeń i otarć (rozcięć, siniaków, uszkodzonychmięśni i kości) aż po poważne, nieodwracalne, niekiedy zagrażające życiuuszkodzenia ciała (pęknięcia organów wewnętrznych, złamania kości, oparzenia,urazy głowy, głębokie rany, uszkodzenie wzroku i słuchu), a nawet śmierć.Niekiedy uszczerbek na zdrowiu wynika z życia w ciągłym stresie w związkuopartym na przemocy. Ustawiczny stres może nasilać objawy cukrzycy,stwardnienia rozsianego, problemów kardiologicznych, nadciśnienia tętniczego,astmy i zaburzeń przewodu pokarmowego.
Wczasie gwałtownego zachowania sprawca może zranić lub zabić ofiarę, dzieci,inne osoby związane z rodziną, a niekiedy i siebie.
Przemoc domowa jest szkodliwa nie tylko z powodu zachowaniasprawcy. Czasami ofiara może zranić lub zabić napastnika w rozpaczliwym wysiłkuochronienia siebie czy dzieci. W innych przypadkach ofiara może zranić sięlub pozbawić się sama życia w desperackiej próbie ucieczki przed cierpieniem.Zdarza się również, że dzieci próbują rozprawić się z przemocą, działając naszkodę sprawcy, ofiary, a niekiedy samych siebie. Oszacowanie potencjalnegozagrożenia życia to nie tylko próba przewidzenia, czy sprawca zabije swojąofiarę, czy nie. Jest to również próba oszacowania ryzyka groźnych dla życiazachowań przeciwko sobie lub innym ze strony sprawcy, ofiary lub dzieci.
Oszacowaniepotencjalnego zagrożenia życia powinno być przeprowadzone za każdym razem, gdyrozpoznamy występowanie przemocy domowej - podczas pierwszego spotkania, jakrównież, w formie nieco uproszczonej, za każdym razem, gdy terapeuta ma kontaktz rodziną. Oszacowanie takie polega na zbieraniu informacji o i od ofiary,dzieci, sprawcy i innych osób utrzymujących kontakt z rodziną. Terapeuta niejest w stanie przewidzieć, kto dopuści się poważnych obrażeń ciała lubzabójstwa. Odpowiedzi twierdzące na pytania dotyczące czynników ryzyka powinny być wystarczającym powodem, by jak najszybciej pomóc klientce w opracowaniuplanu bezpieczeństwa dla niej i jej dzieci.
Jeśli dowiemy się, że sprawca grozi zrobieniem krzywdy lubzabiciem ofiary, należy powiadomić policję o grożącym niebezpieczeństwie orazopracować plan zapewniający bezpieczeństwo rodzinie doznającej przemocy.
VI. Opracowanie planu bezpieczeństwa ofiary
Sprawąniezmiernie ważną jest poinformowanie każdej ofiary, że troszczysz się obezpieczeństwo jej i jej dzieci, oraz wspólne z nią opracowanie programuzapewniającego bezpieczeństwo. Pamiętaj, że ofiara jest ekspertem w swoichproblemach. To ona, a nie ty, będzie musiała ponosić konsekwencje takiej, a nieinnej decyzji. Nie dokonuj za nią wyboru.
Podczas rozmowy na temat bezpieczeństwa zadaj niektóre zponiższych pytań
VII. Zalecenia praktyczne
Gdy klientka zamierza porzucićsprawcę, zastanów się wraz z nią nad następującymi kwestiami:
Gdy klientka pozostaje ze sprawcą,rozważ następujące kwestie:
O czym warto pamiętać, udzielając pomocy ofierze przemocydomowej:
Zachęcajją do opowiadania o swoich problemach. Doceń jej odwagę, jeśli zdecyduje siępodzielić swoimi doświadczeniami.
Nie jest pani odpowiedzialna za przemoc. Za przemocodpowiedzialny jest sprawca.
Rozmawiałemz wieloma kobietami, które znajdują się w sytuacji podobnej do pani czy
Wielebitych kobiet odczuwa podobnie jak pani. Większość czuła się zniechęcona, leczz pomocą udało imsię zmienić swoje życie.
Unikajjednak opatrzenia jej etykietką-stygmatem "ofiara ". Nazwij krzywdę,którą jej wyrządzono. Kobiety z różnych przyczyn nie chcą, by mówiono o nich"ofiara".
Pozwól ofiarom samodzielnie podejmować decyzje. Nieuzależniaj swojej pomocy od wykonania twoich poleceń i instrukcji w rodzaju:Musi pani zaskarżyć partnera; powinna pani go opuścić. Szanuj jej decyzje.To ona będzie ponosiła konsekwencje swoich wyborów. Zawsze zdawaj pytanie w rodzaju:W jaki sposób mógłbym pani być pomocny? Co pani chce zrobić? Słuchajpilnie jej próśb i staraj się na nie reagować.
Artykuł powstał na podstawiemateriałów roboczych opracowanych przez Family Violence Prevention Fund wlatach dziewięćdziesiątych.
S.K.
Inne z kategorii
Działalność sieci Ośrodków Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem w języku migowym
23.02.2024
Na naszym kanale na YOU Tube osoby niesłyszące znajdą informację...
czytaj dalej
Konferencja prasowa dotycząca platformy 116.sos.pl
17.01.2024
W dniu dzisiejszym odbyła się konferencja prasowa Ministra Cyfryzacji Krzysztofa...
czytaj dalej