Rocznik 2010

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Koniec roku większość z nas wita z zadyszką i marzeniami o odpoczynku. Czujemy się zmęczeni, przeciążeni pracą i zestresowani koniecznością terminowego zakończenia rocznych projektów. A czas pili, a okoliczności bywają niesprzyjające, coś w ostatniej chwili się komplikuje itd. W pracy z ofiarami przemocy domowej okres przedświąteczny to czas nasilenia różnych zdarzeń. Bo rodzina tylko w kolędach, w zgodzie przy żłóbku siedzi, a noc jest cicha... W rodzinach wielu naszych podopiecznych święta nasilają przyczajone kryzysy, a konfrontacja rzeczywistości z marzeniami o ciepłych, rodzinnych świętach jest bolesna. Wtedy właśnie bardziej potrzebują naszej pomocy i uwagi. A my, "pomagacze", przecież mamy własne rodziny, własne święta i towarzyszące im kryzysy.

W tym numerze kilka tekstów poświęcamy dbaniu o nas samych i nasz warsztat pracy. Przecież każdy drwal musi mieć czas na ostrzenie siekiery! Dlaczego nie jest to tak oczywiste w zawodach związanych z pracą z ludźmi? Czemu lekceważymy naszą kondycję i swoje sprawy wierząc, że czas, który poświęcamy naszym klientom i ich problemom jest ważniejszy od "czasu ostrzenia siekiery". Idąc dalej za tą metaforą, warto zadać pytanie: czy drzewo chciałoby być ścinane tępą siekierą? I co z czasem i efektywnością pracy drwala?

Tymczasem w bardzo wielu miejscach w Polsce, gdzie pracujemy w pierwszym kontakcie z ludźmi w trudnych sytuacjach, wciąż nie stosuje się superwizji i nie dba o profilaktykę wypalenia zawodowego. Dlatego zachęcam szczególnie do lektury tekstu Renaty Kałuckiej i Piotra Antoniaka zachęcającego do korzystania z superwizji. Możecie ten artykuł podsunąć do czytania także tym, którzy decydują o finansowaniu programów przeciw przemocy. Jeśli lepiej zrozumieją, czym jest superwizja, może częściej będą uwzględniać jej koszt w preliminarzu projektów kierowanych do ofiar i sprawców przemocy. Profilaktyka naprawdę jest tańsza niż usuwanie skutków!

Poza tym działem znajdziecie w tym numerze jak zwykle wiele wartościowych tekstów o formach pracy z osobami pokrzywdzonymi przemocą i będącymi w kryzysie. Także informację o możliwości uzyskania potwierdzenia swoich umiejętności i kompetencji w postaci certyfikatu "Niebieskiej Linii" specjalisty w zakresie pracy z ofiarami przemocy w rodzinie.

Ja zwracam Waszą uwagę na opowieść o żonie Einsteina pochodzącą z książki Consueli Bareo. W obszernym "Poradniku dla kobiet ofiar przemocy" zajmuje on zaledwie kilka ostatnich stron. Ale historia życia Milevy Marić jest w stanie wstrząsnąć najspokojniejszym umysłem badaczy historii nauki i tradycji.

Życzę zdroworozsądkowego zawodowego "egoizmu"
i czasu na lekturę "Niebieskiej Linii"

SPIS TREŚCI

DBAJMY O SIEBIE

• Magda Goetz Wypalenie zawodowe - pułapka pomagania
• Renata Kałucka, Piotr Antoniak Superwizja w pracy nad przemocą domową
• Katarzyna Przybysz Interdyscyplinarność w Przasnyszu
• Adriana Gryszka Połączyć kompetencje. Współpraca miedzy lecznictwem odwykowym a programami antyprzemocowymi

KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE

• Hanna Czuchnowska, Magdalena Orzechowska-Bączyk Pierwsza pomoc psychologiczna
• Anna Błoch-Gnych Syndrom sztokholmski w relacjach międzyludzkich
• Justyna Rzytki-Sroka Stając się sobą. Grupa terapeutyczna jako oferta dla osób po doświadczeniach przemocy

TELEFONY POMOCOWE

• Maria Jarco, Magdalena Chemycz Telefon dzwoni bez przerwy. Działalność Poradni Telefonicznej dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym 116 123
• Aleksandra Andruszczak Jak ITAKA szuka zaginionych dzieci i nastolatków? Telefon 116 000

FORUM

• Consuelo Barea Być żoną Einsteina. Z książki "Poradnik dla kobiet ofiar przemocy"
• Piotr Antoniak Niebieskie certyfikaty

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Ten numer, jak rzadko który, naszego pisma jest w całości (niemal) poświęcony jednemu zagadnieniu - wykorzystywaniu seksualnemu dzieci. Ma to oczywiście związek z drugą odsłoną kampanii "Zły dotyk" (pierwsza była w 2002-2003 roku), ale także z nowymi projektami w tym obszarze - jak choćby projektem Warszawskiej Sieci Pomocy Dzieciom Wykorzystywanym Seksualnie.

Na początek przypominamy sylwetkę zmarłej niedawno Alice Miller, której działania na rzecz ochrony dzieci przed "czarną pedagogiką" oraz na rzecz zrozumienia wagi urazów z dzieciństwa są nie do przecenienia. Warto przy tym pamiętać, że Autorka książek znanych i cytowanych na całym świecie była Polką. Ale doświadczenia związane z krzywdą dzieci są uniwersalne i podobne w większości kultur, o czym mówi Alice Miller także w swoim ostatnim wywiadzie zamieszczonym w tym numerze.

Tekstem Jolanty Zmarzlik i Beaty Pawlak zachęcamy do sięgnięcia po książkę "Dziecko wykorzystywane seksualnie" pod red. Moniki Sajkowskiej. Obydwie Autorki mają wieloletnią praktykę w pracy z dziećmi wykorzystywanymi seksualnie i ich rodzinami. Rozwiązania, które proponują, mają więc nie tylko solidne podstawy teoretyczne, ale są także bardzo praktyczne i łatwe w zastosowaniu. Niemal jak instrukcja wiązania kokardki (po lekturze artykułu wszystko się wyjaśni J).

Polecam także Waszej uwadze tekst Mariii Dekert "Nie wiedziałam, że stracę rodzinę". Opis tego przypadku pokazuje jak długa, żmudna i pełna niebezpiecznych załamań jest praca z przypadkami molestowania seksualnego dzieci, zwłaszcza w rodzinnych relacjach (a statystyki pokazują, że niestety większość krzywdzicieli to osoby znane dziecku z najbliższego otoczenia). Pokazuje także, jak wysokie kompetencje muszą mieć Ci, którzy dziecku i jego rodzinie w tej drodze towarzyszą.

W tym numerze piszemy również o szczególnych przypadkach - o krzywdzeniu dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, o przyzwalaniu dzieciom na uprawianie prostytucji oraz o przemocy (także seksualnej) wobec młodzieży nieheteroseksualnej. Zapytacie zapewne, jak dużej populacji dzieci to dotyczy. Odpowiem - zbyt dużej. A przecież "kto ratuje jedno dziecko, to jakby cały świat uratował". Nie wolno nam bagatelizować tego, mówiąc - "to sporadyczne przypadki". Poza wszystkim - nie takie znowu sporadyczne, jeśli nauczymy się widzieć. Nie tylko patrzeć.

Pożytecznej lektury!

Renata Durda

SPIS TREŚCI

W OBRONIE DZIECI

• Zmarła Alice Miller Ból zawsze jest ten sam - ostatni wywiad z Alice Miller
• Jolanta Zmarzlik, Beata Pawlak-Jordan Kłopot z kokardką Pomoc psychologiczna dzieciom wykorzystywanym seksualnie
• Dyrektor OIK Nie wiedziałam, że stracę rodzinę
• Agnieszka Izdebska Konsekwencje przemocy seksualnej wobec dzieci
• Joanna Włodarczyk Wykorzystywanie seksualne dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych Badanie warszawskie
• Alicja Lisowska, Agnieszka Pierzchalska Co wiemy o prostytucji nieletnich?
• Ryszard Romaniuk Z wyboru?
• Urszula Makowelska Jak pokonać zły dotyk? Drugi etap kampanii społecznej
• Lucyna Kicińska Potrzeba zapomnienia Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111
• opr. red. Warszawska Sieć Pomocy Dzieciom

PRAWO

• Sylwia Spurek Klaps po nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
• Sylwia Spurek Wspólność czy rozdzielność? Fragment książki "Prawo w moim życiu"

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Wypoczęci, wygrzani na słońcu, z głowami i rękami chętnymi do pracy, wracamy do codzienności. W lecie więcej czasu mamy na obserwację innych ludzi, ich zwyczajów, zachowań, reakcji. Czasem to, co na co dzień umyka, zaczyna wyraźniej do nas przemawiać w ciszy i spowolnionym biegu zegarków. Myślę, że więcej ludzi podejmuje życiowe postanowienia na/po wakacjach, niż przy okazji przełomu roku. Bo wakacyjne obserwacje nas samych, naszych bliskich i świata często prowadzą do konstatacji, że w czasie, gdy siedzimy z nosem w papierach, albo w sprawach naszych podopiecznych, świat się zmienił. Ludzie też.

Ten numer "Niebieskiej Linii" zaczynamy od informacji, o czym się mówi na świecie - o tym, że przemoc nie jest zjawiskiem obojętnym. Ze względu na płeć i wciąż wiele kobiet jest krzywdzonych z uwagi na wiekowe tradycje dotyczące ról męskich i kobiecych, ale także o tym, że rośnie przemoc w bliskich związkach wobec mężczyzn. O tym, że Europa musi się jednoczyć w ochronie ofiar przemocy (układ z Schengen otworzył granice także dla problemów rodzinnych, które podróżują wraz z ludźmi), ale także, że polski system edukacji trzeba reformować od podstaw, czyli od języka i sposobu przedstawiania bohaterów/bohaterek podręczników. Zmieniają się ludzie, ich zwyczaje, świat się zmienia...

W dziale "Prawo" sędzia Michał Lewoc, koordynator Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Departamencie Praw Człowieka w Ministerstwie Sprawiedliwości, przedstawia raport pokazujący ubiegłoroczne działania sądów i prokuratur w zakresie realizacji zapisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 2005 roku. Powiedzieć, że nie ma się czym chwalić - to za mało. Trzeba powiedzieć - jest źle i mamy nadzieję, że nowelizacja ustawy dużo zmieni w działaniach wymiaru sprawiedliwości. Małgorzata Łojkowska i Grzegorz Wrona wskazują, co wymaga szybkiej zmiany podejścia - bo najwięcej zapór wciąż jest w ludzkich głowach.

1 sierpnia 2010 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (ostateczną, pełną wersję noweli znajdziecie Państwo w Dzienniku Ustaw, rok 2010, nr 125, poz. 842). Obecnie z niecierpliwością czekamy na akty wykonawcze do zmian. Bo zapisy legislacyjne to zaledwie drogowskazy, trzeba nam jeszcze mądrego ekwipunku, aby ruszyć w drogę. A cel wciąż dosyć odległy...

Miłej, powakacyjnej lektury!

Renata Durda

SPIS TREŚCI

O TYM MÓWI EUROPA

• z Rosą Logar rozmawia Renata Durda
• Przemoc wobec dzieci i kobiet w Austrii
• Adrianna Gryszka Mężczyzna ofiarą przemocy?
• Paulina Gotfryd Kiedy bije kobieta Doświadczenia brytyjskie
• Monika Ksieniewicz Z prac instytucji unijnych
• Magdalena Goetz Kobieta w języku, kobieta w podręczniku

PRAWO

• Małgorzata Łojkowska O przestępstwach, których nie ma
• Grzegorz Wrona Znęcanie czy zgwałcenie?
• Michał Lewoc Instrumenty rzadko używane
• Analiza działań wymiaru sprawiedliwości w 2009 roku
• Sylwia Spurek Wokół preambuły ustawy przemocowej

DZIECIŃSTWO POD OCHRONĄ

• Joanna Luberadzka-Gruca Po co nam ustawa o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej?
• Alina Prusinowska-Marek Sądy i kuratorska służba sądowa w ochronie osób pokrzywdzonych
• Bożena Gwizdek Dlaczego trudno jest pomagać rodzinie z problemem przemocy?
• Ryszard Radke Dwa "przypadki"

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Smutny czas, smutny numer...

Odeszło nagle z naszego życia wiele znaczących osób. Także obszar związany z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie i pomocą osobom skrzywdzonym poniósł dotkliwą stratę. Zginęła posłanka Izabela Jaruga-Nowacka. Nasza sojuszniczka i promotorka od początku istnienia "Niebieskiej Linii". "Matka" ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i inicjatorka jej nowelizacji. Odeszła w pół kroku i w połowie prac nad nowelizacją naszej ustawy. Jej ostatnie wystąpienie w Sejmie RP dotyczyło właśnie tego aktu. W czasie prac w podkomisji i komisjach sejmowych jej głos było słychać szczególnie mocno - kompetentny, konkretny do bólu, a jednocześnie nie pozbawiony emocji i wzruszeń. Wiele lat upłynie, a my wciąż będziemy czerpać z tego, co jako polityczka i ministra (używała tylko feministycznych form i dbała o gender w języku) wywalczyła. Ze zdwojoną energią asystowaliśmy więc procesowi nowelizacji ustawy z 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Naszym obowiązkiem było dopilnować, aby praca posłanki Jarugi-Nowackiej nie poszła na marne. I... udało się! Na podpis prezydenta (piszę te słowa 15 czerwca) oczekuje ustawa z dnia 10 czerwca 2010 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i niektórych innych ustaw. Ostateczny kształt - jak zwykle - nie jest doskonały, ale to naprawdę ZNACZĄCY krok w stosunku do ustawodawstwa sprzed 5 lat. Tyle (i aż tyle) udało się w pełnej społecznych, medialnych i parlamentarnych dyskusji atmosferze wypracować. Reszta w rękach samorządów i praktyków - czy i jak użyją zapisanych w ustawie narzędzi.

Niemal rok temu apelowałam do posłów, aby mieli odwagę dokonać istotnych zmian w prawie na rzecz ochrony osób krzywdzonych, aby nowelizacja nie była tylko kosmetyczną zmianą. Tak się stało. Teraz apeluję do Was - nie bójcie się zmian w swoich miejscach pracy, w swoich środowiskach - szybciej niż myślicie ludzie się do nich przyzwyczają. A po kilku latach będą zdziwieni, że kiedyś było inaczej...

Temat wiodący tego numeru to pomoc w przeżywaniu żałoby i traumatycznych zdarzeń. Wiemy, że śmierć innych towarzyszy naszemu życiu, że człowiek może przeżyć różne straty życiowe, że obecność wspierających, empatycznych bliskich osób jest najlepszym sposobem na przeżycie bólu i powrót do pełni i radości życia. Ale wiemy też, że czasem osobistych i środowiskowych zasobów nie wystarcza, aby się podnieść po ciosie, że potrzebna nam wiedza o tym, jak zawiadamiać o śmierci, jak przebiega żałoba, kiedy i jak wkroczyć z interwencją w chorobliwy, chroniczny stan żałoby. O tym dla Państwa piszą znawcy tematu.

W tym numerze znajdziecie Państwo także informacje o najnowszych zmianach w kodeksie karnym w obszarze zapobiegania i karania przemocy seksualnej, zwłaszcza wobec dzieci, kompensacie transgranicznej (szczególnie ważne w okresie wakacji!) i nowinkach prosto z Ameryki.

Gorąco polecam!

Renata Durda

SPIS TREŚCI

POŻEGNANIE

• Izabela Jaruga-Nowacka Ostatnie wystąpienie w Sejmie

ŚMIERĆ I ŻAŁOBA

• Sylwia Kluczyńska Gdy tracimy bliskich...
• Hanna Czuchnowska Posłaniec śmierci czyli powiadamianie o śmierci nagłej
• Anna Dodziuk Osoby w żałobie
• Beata Legutko Postawy wobec śmierci i lęk fanatyczny
• Anna Dodziuk Żałoba wokół nas Wzorce i stereotypy społeczneJohn Briere, Catherine Scott Terapia traum związanych z przemocą Interwencje poznawcze

PRAWO

• Jakub Śpiewak Wykorzystanie seksualne dziecka w kodeksie karnym
• Wojciech Juszkiewicz Kompensata transgraniczna - finansowa pomoc dla pokrzywdzonych
• Maria Stożek GPS a zapobieganie przemocy domowej
• Kazimierz Walijewski Przemoc znaczy przemoc
• Magdalena Goetz Wizerunek kobiet w reklamie i mediach

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Kolejny raz wracamy na łamach "Niebieskiej Linii" do problemu krzywdzenia osób starszych. Niestety, nadal bardziej pochylamy się nad zrozumieniem tego zjawiska niż nad jego rozwiązaniem. Z żalem myślę, że w ciągu ostatnich 10 lat "przespaliśmy" w Polsce ten problem. Może dlatego, że wciąż wierzymy, że starość dotyczy wszystkich tylko nie nas? Może dlatego, że kolejnym etapem po starości jest już tylko śmierć, której tak bardzo chcemy uniknąć?

Pierwszy przełom w tej sprawie jest - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej rozpoczęło ten rok kampanią przeciwko przemocy wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Województwa (np. kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie) powoli zaczynają wdrażać ten temat do swoich regionalnych działań, zachęcając także powiaty i gminy do lokalnych inicjatyw. Miasto Wrocław już w ubiegłym roku rozpoczęło Wrocławską Kampanię Przeciwdziałania Przemocy wobec Osób Starszych (plakat znajdziecie Państwo na ostatniej stronie tego numeru). I jeśli nawet gdzieniegdzie skończy się to tylko konferencją czy okolicznościową "akademią", to i tak dobrze, bo temat choć na chwilę przedostanie się do świadomości społecznej.

Pod koniec 2009 roku Instytut Psychologii PAN zrealizował na zlecenie MPiPS badanie "Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych". Badacze podjęli próbę określenia skali i form zjawiska, ale także jakości wrażliwości społecznej na przemoc (z podziałem na województwa, co może być dla Państwa szczególnie ciekawe, bo regiony kraju różnią się dosyć znacznie). Z podsumowania danych dotyczących postaw wobec stosowania przemocy wobec osób starszych wyłania się dosyć zaskakujący obraz:

• wskaźniki obojętności na przemoc wobec osób starszych są nieco większe wśród mężczyzn niż wśród kobiet;
• osoby z wyższym wykształceniem są wyraźnie mniej obojętne na przemoc;
• mniej obojętne są też osoby żyjące w tzw. wolnych związkach;
• bardziej obojętne na przemoc okazują się osoby mające liczne rodziny;
• bardziej obojętne są osoby osiągające najniższe dochody;
• mieszkańcy większych miast (od 50 do 200 tys. mieszkańców) są mniej obojętni na przemoc wobec osób starszych.

Warto się nad tym szkicem społecznej wrażliwości zastanowić.

Podejmując różne działania, pamiętajmy też o przyjętym w 2002 roku w Madrycie przez kraje członkowskie ONZ (a więc Polskę też) Wspólnym Planie Działań na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji osób starszych (United Nation International Plan of Action). Podkreślano w nim m.in.:

• Brak reakcji w przypadku rozpoznania przemocy wobec osób starszych jest często spowodowany brakiem odpowiednich narzędzi prawnych.
• Zapobieganie przemocy wobec osób starszych wymaga zaangażowania wielu środowisk społecznych.
• Pracownicy służby zdrowia odgrywają zasadniczą rolę w reagowaniu na przemoc wobec osób starszych - choć, paradoksalnie, to oni najczęściej nie rozpoznają tych przypadków.
• Kluczowe znaczenie ma edukacja i informacja za pośrednictwem mediów (przełamywanie tabu i obalanie stereotypów w stosunku do osób starszych).

Mam nadzieję, że ten numer "Niebieskiej Linii" do przełamywania wspomnianych barier się przyczyni.

Życzę pożytecznej lektury

Renata Durda

PS. W tym numerze rozpoczynamy także dyskusję nad nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Prace nad nią nadal toczą się w Sejmie, ale w projekcie podano 1 lipca 2010 roku jako datę wejścia w życie. Mam nadzieję, że uda się ją utrzymać.

SPIS TREŚCI

DYSKRYMINACJA DŁUŻEJ ŻYJĄCYCH

• Justyna Stypińska Dyskryminacja osób starszych w Polsce
• Karolina Kędziora Ochrona prawna przed dyskryminacją ze względu na wiek
• Małgorzata Halicka Przemoc na Podlasiu
• Paulina Gotfryd Brytyjski plan na starość
• Joanna Kwiatkowska Zmierzch życia po norwesku

MEDIA A REALNA PRZEMOC

• Bogusław Sułkowski Przemoc medialna, przemoc realna
• Wioletta Budny Wpływ telewizji na agresywny język dzieci

FORUM

• Agnieszka Czapczyńska W drodze do siebie
• Arteterapia w pracy z kobietami, które doświadczyły przemocy
• Marek Prejzner Utracona bliskość

NOWELIZACJA USTAWY

• Magdalena Goetz Druga szansa
• Jakub Śpiewak Dzieci, ludzie i ustawa

Drogie Czytelniczki i Drodzy Czytelnicy

Numer rozpoczynamy relacją z obchodów kampanii "Białej wstążki" w Warszawie, Kielcach i Krotoszynie. Wiem, że w dniach 25 listopada-10 grudnia 2010 roku działania pod hasłem "Mężczyźni przeciwko przemocy wobec kobiet" podejmowane były w Polsce jeszcze w Gdyni, Suwałkach, Świnoujściu, Wodzisławiu Śląskim... Mam nadzieję, że w przyszłym roku dostaniemy relację z tych i jeszcze wielu innych miejsc.

Biała wstążka jest dobrym symbolem na czas 16 Dni Przeciwdziałania Przemocy ze względu na Płeć. Od 1991 roku obchodzimy je na całym świecie z inicjatywy Women´s Global Leadership Institute. Na działania w ramach kampanii zostały wybrane dni między 25 listopada (Międzynarodowy Dzień Przeciwko Przemocy Wobec Kobiet) a 10 grudnia (Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka). Wybór tych dat to symboliczne podkreślenie faktu, że prawa kobiet są prawami człowieka. A biała wstążka to widoczny symbol tego, że (niektórzy) mężczyźni nie zgadzają się ze stosowaniem przemocy wobec kobiet i popierają równość praw obu płci.

Polskim mężczyznom zapewne ta idea nie jest (póki co) szczególnie bliska. W centrum Warszawy, gdzie wręczaliśmy białe wstążki wspólnie z minister ds. równego statusu kobiet i mężczyzn - Elżbietą Radziszewską, wielu mężczyzn reagowało zażenowaniem lub niechęcią. Wielu natychmiast się broniło: "Mnie nie jest to potrzebne, nie biję swojej żony". Ale byli i tacy, którzy mówili: "To ważny problem, trzeba o nim mówić", "Stykam się z nim w pracy jako ratownik medyczny", "Jestem policjantem, widzę to na co dzień".

Dwa razy do roku szczególnie dużo mówi się w mediach (a dzięki temu także publicznie) o przemocy domowej. Na przełomie listopada i grudnia (16 dni) oraz w ostatnim tygodniu lutego (22-28 lutego) w czasie

Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw.

Dzień Ofiar Przestępstw został w Polsce ustanowiony ustawą w 2003 roku. W państwach Unii Europejskiej obchodzony jest od 1991 roku, a od 1998 roku zastąpiony został Tygodniem Pomocy Ofiar Przestępstw. Zasadniczym celem Tygodnia Pomocy jest zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby i prawa ofiar przestępstw. Dotychczas obchody tego Tygodnia polegały na organizacji na terenie sądów i prokuratur punktów poradnictwa prawnego dla osób pokrzywdzonych przestępstwem, akcji informacyjnych prowadzonych głównie przez organizacje pozarządowe. W tym roku rozszerzono tę formułę o wyjście pracowników wymiaru sprawiedliwości poza gmachy sądów i prokuratur do siedzib organizacji pozarządowych. Formuła obchodów tego Tygodnia wciąż się tworzy - czekamy na Wasze relacje i pomysły na przyszłość.

Sporą część tego numeru poświęciliśmy także związkom nastolatków z przemocą. Wszyscy wiemy, że profilaktyka ryzykownych zachowań jest tańsza, skuteczniejsza i przyjemniejsza niż naprawianie skutków. Profilaktyka przemocy jest bardzo obiecująca, bo przecież ludzie nie rodzą się z genem agresji, a dopiero uczą się przemocy w drodze socjalizacji. Niestety, uczą się od nas - dorosłych. Jak to się dzieje i do czego to prowadzi - przeczytacie w tym numerze.

Życzę pożytecznej lektury

Renata Durda

SPIS TREŚCI

BIAŁA WSTĄŻKA

• Kampania "Białej wstążki"...
• ...w Warszawie
• Grażyna Pisarczyk ...w Kielcach
• Tadeusz Ciesiółka ...w powiecie krotoszyńskim

BIAŁA WSTĄŻKA

• Jolanta Maćkowicz Społeczne postrzeganie przemocy w wychowaniu rodzinnym
• Katarzyna Przyborowska Gimnazjaliści o przemocy
• Agnieszka Czapczyńska Przemoc w związkach nastolatków (cz. III)
• Katarzyna Kiwer Problem samouszkodzeń u wychowanków domów dziecka

PRAWO

• Grzegorz Wrona Agresja u osób doznających przemocy
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie eliminacji przemocy wobec kobiet

FORUM

• Joanna Roszak Przemoc w białych rękawiczkach
• Monika Ksieniewicz Być kobietą w Turcji
• Jarosław Groth Psychopata w organizacji - fazowy model manipulacji